جوهر لیمو یک نوع اسید عالی است که در مرکباتی مانند لیمو و پرتغال یافت می‌شود، به طور معمول آب لیمو حاوی ۷-۱۰ درصد جوهر لیمو می‌باشد، این ماده با نام تجاری اسید سیتریک شناخته شده و کاربردهای بسیار زیادی در فرآوردههای غذایی دارد. در این مطلب به بررسی مهمترین خواص و کاربرد جوهر لیمو پرداخته ایم و در هر بخش نحوه استفاده از آن را شرح داده ایم. اطلاع از این موارد در بهره بردن از خواص این ماده با ارزش و جلوگیری از مشکلات ناشی از افزایش بی‌رویه آن، بسیار ضرورت دارد.
طرز تهیه جوهر لیمو
جوهر لیمو در واقع یکی دیگر از نام‌های اسید سیتریک است، در بین کشورهای جهان چین بیشترین آمار در زمینه تولید جوهر لیمو را به خود اختصاص داده است.
برای تولید جوهر لیمو میتوان از مرکباتی مانند لیمو و پرتقال، سبزیجات و یا قند استفاده کرد؛ اما شاید جالب باشد بدانید علی رغم باور عموم مبنی بر تولید جوهر لیمو از مرکبات، به دلیل بالا بودن تقاضا برای جوهر لیمو و با در نظر داشتن این نکنه که تقاضا برای جوهر لیمو بیشتر از مرکبات است، تولید جوهرلیمو از اسید سیتریک دارای هزینه بالایی است و بنابراین این ماده را بیشتر با استفاده از تخمیر قند تولید می‌کنند. قندهایی که برای تولید جوهر لیمو به کار برده می‌شوند از ذرت، نیشکر یا گندم تولید شده‌اند.
به عبارتی برای ساخت جوهر لیمو از نوعی قارچ داروسازی که با نام Aspergillus niger شناخته‌شده‌است، استفاده می‌شود؛ به این صورت که این قارچ را با استفاده از شکر تغذیه کرده و سپس از آن یک محلول مایع تولید می‌کنند. از ترکیب مایع حاصل از تغذیه قارچ Aspergillus niger با هیدروکسید کلسیم با اهک، رسوب نمک سیترات تشکیل می‌شود، سپس سدیم سیترات را با اسید سولفوریک ترکیب کرده و جوهر لیمو را تولید می‌کنند.
استفاده از جوهر لیمو در صنایع غذایی
یکی از کاربردهای جوهر لیمو، استفاده از آن به عنوان طعم دهنده و نگهدارنده در مواد غذایی به خصوص نوشیدنیها و مواد غذایی جامد می‌باشد. در صنایع غذایی برای تولید انواع نوشابه، شکلات و آبنبات، پنیر پیتزا، کیک و بستنی و بسیاری مواد دیگر، از جوهر لیمو یا همان اسید سیتریک استفاده می‌شود. در آشپزخانهها نیز برای پخت و پز استفادههای فراوانی از آب لیمو که اصلیترین منبع این ماده است، می‌شود و تقریبا هیچ غذایی وجود نداد که نتوان با اضافه کردن مقداری از چاشنی آب لیمو، طعم آن را لذیذتر نمود.
دلایل بسیاری برای استفاده از جوهر لیمو در صنایع غذایی وجود دارد که مهمترین آنها طعم این ماده می‌باشد؛ جوهر لیمو از جمله مواد ترش مزه بوده و استفاده از آن در مواد غذایی باعث ایجاد طعم خوب میگردد. یکی دیگر از دلایل مهم استفاده از جوهر لیمو یا همان اسید سیتریک در صنایع غذایی، جلوگیری از فساد مواد غذایی است (به دلیل داشتن خاصیت اسیدی).
استفاده از جوهر لیمو در کشاورزی
جوهر لیمو در صنایع کشاورزی به عنوان تنظیم کننده PH استفاده میگردد.
تاثیر لیمو بر سلامت پوست و مو
همانطور که پیشتر اشاره کردیم، آبلیمو دارای مقادیر زیادی جوهر لیمو است که مصرف آن به اندازه کافی می‌تواند فوایدی برای بدن داشته باشد، البته این نکته را هم در نظر داشته باشید که جوهر لیمو یک ماده اسیدی است و مصرف بیش از حد آن، ممکن است به بدن آسیب برساند. در ادامه به برخی از فواید جوهر لیمو برای سلامتی اشاره میکنیم.
خواص لیمو برای پوست صورت
برخی از افراد برای بهرهمندی از خواص آب لیمو، آن را روی پوست صورت قرار میدهند، این کار باید با رعایت نکات ایمنی و به میزان کم انجام گردد. برای مثال بهتر در توضیح کاربرد جوهر لیمو برای پوست میتوان گفت به جای استفاده مستقیم از آب لیمو، آن را با مقداری آب گرم مخلوط کرده و روی پوست صورت بمالید. استفاده از این ماده برای پوست‌های حساس توصیه نمیشود، همچنین نباید اجازه دهید آب لیمو به مدت طولانی روی پوست صورت بماند. توجه داشته باشید که هرگز نباید بعد از استفاده از این ماده برای پوست صورت، در معرض نور خورشید قرار بگیرید.
افراد داری پوست چرب میتوانند هرچند وقت یکبار پوست صورت خود را با پنبه و آبلیمو تمیز نمایند، چرا که جوهر لیمو یک ماده قابض بوده و برای بستن منافذ باز پوست مفید می‌باشد. پوست‌های چرب بیشتر از سایر انواع پوست مستعد آکنه هستند و یکی از خواص آب لیمو نیز کاهش و جلوگیری از بروز آکنه می‌باشد. البته استفاده از آب لیمو برای پوست‌های خشک کمتر توصیه می‌شود چرا که ممکن است میزان خشکی پوست را افزایش دهد.
خواص جوهر لیمو برای موها
آب لیمو دارای فوایدی برای پوست سر می‌باشد و میتوان از آن برای کاهش شوره سر، تقویت مو و رفع خارش پوست سر استفاده کرد. برای بهره گیری از خواص جوهر لیمو برای موها، میتوانید مقداری آب لیموی تازه را با آب گرم مخلوط کرده و پوست سر با بوسیله آن ماساژ دهید. شستشوی موی چرب با مخلوط آب و آب لیمو باعث کاهش چربی پوست سر شده و موها را درخشان و شاداب مینماید. عصاره حاصل از ابگیری دو عددلیمو در یک لیتر آب مورد استفاده قرار دهید و مو‌هایتان را با این محلول بشویید.
جوهر لیمو پیشگیری و درمان بیماریها
لیمو و آب لیمو دارای اثرات ضد عفونی کنندگی قوی بوده و همچنین سرشار از ویتامین “ث” میباشند. به دلایل گفته شده کاربرد جوهر لیمو در حفظ سلامتی را می توان در مصرف آنها جهت تقویت سیستم ایمنی بدن دانست. همچنان علاوه بر پیشگیری از بروز بیماریها، موجب درمان سرماخوردگی و گلودرد نیز میگردد. البته مصرف بیش از اندازه آن می‌تواند اختلالات گوارشی یا تغییر فشار خون را موجب شود. در ادامه به برخی از موارد کاربرد جوهر لیمو در بهداشت دهان و دندان می‌پردازیم.
- برای بهره بردن از فواید جوهر لیمو به هنگام ابتلا به سرماخوردگی، آنفولانزا و گلو درد، میتوانید مقداری از آن را با آب گرم و عسل مخلوط کرده و میل نمایید.
- صرف جوهر لیمو باعث کاهش تب و تقویت نیروی بدن نیز میگردد، به این منظور، مخلوطی از آب سرد و آب لیمو تهیه کرد و با استفاده از یک دستمال آن را روی پیشانی قرار دهید.
- لیمو همچنین باعث کاهش درد میگردد و استفاده از آن برای کاهش درد‌های میگرنی موثر است. برای این منظور میتوان ۵ قطره اسانس لیمو را در۲۵ میلی لیتر از یک روغن حامل مناسب (مانند روغن بادام) مخلوط کرد و آنرا با استفاده از یک دستمال کتانی برروی ناحیه مبتلا به درد ماساژ داد.
تقویت حافظه و آرامشدهنده روح
جوهر لیمو در حوزه‌های مختلفی کارایی دارد. از کاربردهای جوهر لیمو در تقویت حافظه می توان به مصرف مداوم لیمو نام برد. برای مشاهده کاربرد جوهر لیمو در تقویت حافظه، چند قطره از اسانس لیمو را روی یک دستمال ریخته و از طریق بینی استنشاق کنید. همچنین میتوان این کار را در مواقعی انجام داد که می‌خواهید چیزی رابه یاد بیاورید. مغز شما با استنشاق اسانس لیمو نیروی تازه‌ای بدست خواهد آورد.
استشمام رایحه معطر لیمو در طی تمرینات تمرکز و تعمق روح (مدیتیشن) بسیار مفید بوده و باعث افزایش آرامش فکری و روحی میگردد. برای انجام این کار کافی است که سه قطره از اسانس لیمو را به یک کاسه حاوی آب گرم افزود و آنرا در هوای اتاق قرار دهید. به این ترتیب در طول استشمام رایحه معطر لیمو به یک آرامش مطلوب فکری و روحی دست خواهید یافت.