mastereditor

تقویت سیستم ایمنی بدن به کمک ویتامین هایی مانند اسید اسکوربیک، باعث پیشگیری از مبتلا شدن به بیماریی هایی مانند سرماخوردگی، کرونا، آنفولانزا و دیگر بیماری های ویروسی می شود. در واقع اسید اسکوربیک همان ویتامین سی است که به صورت قرص جوشان، پودر، قرص و.. در داروخانه ها به فروش می رسد. از این ویتامین خوراکی علاوه بر مکمل های غذایی، در محصولات بهداشتی، صنایع غذایی، پزشکی و.. استفاده می شود. ویتامین سی یا همان اسید اسکوربیک در صنایع غذایی کاربرد زیادی دارد و از آن به عنوان یک نگهدارنده و آنتی اکسیدان در مواد غذایی استفاده می کنند. اسید اسکوربیک در مواد غذایی مانند مرکبات، کیوی، کلم، سبزیجات سبز و… یافت می شود. بدن انسان توانایی تولید این ویتامین را ندارد از این رو باید ویتامین سی را از مواد غذایی تامین کرد.

آشنایی با اسید اسکوربیک

اسید اسکوربیک خوراکی از ترکیب چند نوع مواد شیمیایی تولید می شود که خواصی مانند ویتامین سی دارد، از این جهت بسیاری از افراد به اسید اسکوربیک، ویتامین سی می گویند و به صورت مکمل های غذایی، کرم و سرم های بهداشتی، پودر و… به فروش میرسد.

ترکیبات موجود در این ویتامین به گونه ای است که مانند یک آنتی اکسیدان در ماد غذایی عمل می کند و به دلیل ph پایینی که دارد، از رشد میکروب ها در صنایع غذایی جلوگیری کرده و در نهایت مانع فاسد شدن مواد غذایی می شود. خواص موجود در این ویتامین باعث ایجاد مزایای متعددی در صنایع غذایی شده که یکی از آنها جلوگیری از اکسیداسیون، تغییر رنک و حفظ طراوت مواد غذایی می شود.

با توجه به موارد ذکر شده می توان نتیجه گرفت که اسکوربیک اسید یک نوع ماده نگهدارنده طبیعی محسوب می شود. از اسید اسکوربیک می توان در صنایع غذایی مانند: پخت نان، قصابی ها، تولید نوشیدنی، مربا، انواع ژله و… استفاده کرد. از این ماده به دلیل اینکه خواصی مانند ویتامین سی دارد، به انواع نوشیدنی ها، میوه های خشک، غلات و دیگر مواد غذایی اضافه می کنند. عطر و طعم این ویتامین ترش بوده و در تولید نوشیدنی ها، ژله ها و آبنبات های ترش مزه از آن استفاده می شود.

اسید اسکوربیک در صنایع غذایی چه کاربردی دارد؟

همانطور که گفتیم اسید اسکوربیک به دلیل داشتن خواصی مانند ویتامین سی و همچنین عمل کردن مانند نگهدارنده، در صنایع غذایی کاربرد بسیاری دارد. برخی از کاربردهای اسید اسکوربیک در صنایع غذایی به شرح زیر هستند:

استفاده از اسید اسکوربیک خوراکی در کنسروها

اسید اسکوربیک به دلیل داشتم ph پایین مانع از فاسد شدن مواد غذایی شده و به عنوان یک نگهدارنده طبیعی ضرری برای بدن به همراه ندارد. از این ماده در انواع کنسروها و کمپوت ها به عنوان یک ماده نگهدارنده استفاده می شود.

استفاده در نانوایی ها

یکی دیگر از پرکاربردترین موارد استفاده از اسید اسکوربیک، در نانوایی هاست. با افزودن این ماده به خمیر، ارزش غذایی نان ها بالاتر رفته و باعث افزایش حجم نان می شود. همچنین استفاده از این ویتامین در نانوایی ها، ضد عفونی کننده است.

استفاده در قصابی

قصاب ها برای جلوگیری از اکسید شدن و تغییر رنگ گوشت مجبور هستند چاره ای بیاندیشند، به همین دلیل از اسید اسکوربیک استفاده می کنند. با افزودن این ماده به گوشت، دیگر شاهد تغییر رنگ و اکسید شدن گوشت نیستند و طراوت آن حفظ خواهد شد. قابل به ذکر است، گوشتی که اکسید می شود و تغییر رنگ میدهد، قابل استفاده است و هیچ ضرری برای بدن ندارد؛ اما به دلیل تغییر رنگ ممکن است بسیاری علاقه به خرید آن گوشت نداشته باشند.

استفاده از اسید اسکوربیک در تولید نوشیدنی ها

برای تولید نوشیدنی پروسه طولانی اعم از خرد کردن میوه، پوره کردن و.. وجود دارد که در طی این مراحل ویتامین سی موجود در میوه بسیار کاهش می یابد؛ به همین دلیل برخی از شرکت های تولید کننده آبمیوه، برای افزایش ویتامین سی موجود رد نوشیدنی از ماده ای مانند اسید اسکوربیک استفاده می کنند.

استفاده از اسید اسکوربیک در تولید سوسیس و کالباس

در تولید سوسیس و کالباس از فراورده هایی مانند نیترات و نیتریت به همراه اسید اسکوربیک استفاده می کنند که این مواد در کنار یکدیگر مانع فاسد شدن، تغییر رنگ و تولید مواد سرطان زا نیتروزآمین در سوسیس و کالباس می شوند.

علت استفاده از اسید اسکوربیک در صنایع غذایی چیست؟

اسید اسکوربیک به دلیل ترکیباتی که دارد، دارای خواص بسیار زیادی است که بیشترین خواص آن مانند ویتامین سی عمل می کند. اسید اسکوربیک به دلیل داشتن خواصی که در ادامه نام میبریم در صنایع غذایی، صنایع پزشکی و… کابرد دارد. این خواص شامل موارد زیر می شوند:

• دارا بودن خاصیت آنتی اکسیدان قوی: اولین استفاده از اسید اسکوربیک به دلیل دارا بودن خاصیت آنتی اکسیدانی است. این خاصیت در تمامی فراید مواد غذایی از قبل بسته بندی گرفته تا پایین آن، با جذب اکسیژن درون بسته، باعث حفظ طراوت و بوی مواد غذایی درون بسته بندی می شود.
• نگهدارنده طبیعی : استفاده از نگهدارنده های شیمیایی ممکن است در دراز مدت تاثیرات منفی بر روی بدن بگذار د به همین دلیل بسیاری از شرکت ها برای افزایش کیفیت محصولات خود، از نگهدارنده های طبیعی مانند اسید اسکوربیک استفاده می کنند.
• مکمل غذایی ویتامین سی: اسید اسکوربیک به دلیل اینکه خاصیتی مانند ویتامین سی دارد، به عنوان یک مکمل غذایی مورد استفاده قرار می گیرد و یکی از راه های ساده برای افزایش ویتامین سی در مواد غذایی، استفاده از اسید اسکوربیک است.

چگونه اسید اسکوربیک را خریداری کنیم؟

بیشترین میزان استفاده از اسید اسکوربیک، در صنایع غذایی به عنوان مکمل غذایی است. این ویتامین در اشکال مختلفی مانند قرص جوشان، پودر، قرص و… در داروخانه ها و شرکت های معتبر به فروش می رسد. اگر قصد خرید در مقیاس های کوچک دارید می توانید این ماده پر خاصیت را در داروخانه ها تهیه کنید؛ اما اگر به صورت عمده و در مقیاس زیاد قصد خرید دارید، بهتر است خرید خود را از شرکت های معتبر با هزینه ای مناسب انجام دهید. برای اطلاع از نحوه سفارش و خرید اسید اسکوربیک وارد سایت ما شوید و در آنجا با مشاوران ما در این زمینه در تماس باشید.

امروزه با گسترش بیماری هایی مانند کرونا، آنفولانزا و حتی سرماخوردگی های ساده، افزایش سیستم ایمنی بدن بسیار مهم است، بنابراین باید مواد غذایی که سرشار از ویتامین ها به خصوص ویتامین سی یا اسید اسکوربیک خوراکی است، مصرف کنید. اسید اسکوربیک در خوراکی ها وجود دارد اما برای استفاده آسان تر می توانید آن را به صورت پودر، قرص و.. از فروشگاه یا داروخانه تهیه و استفاده کنید. در ادامه بیشتر با این ویتامین و مزایای آن برای بدن آشنا خواهیم شد.

 اسید اسکوربیک خوراکی چیست؟

اسید اسکوربیک همان ویتامین c  بوده که در آب قابل حل است. این ویتامین برای تقویت سیستم ایمنی بسیار مفید واقع می شود. ویتامین سی یا اسید اسکوربیک در مواد غذایی مانند کلم بروکلی، توت فرنگی، کیوی و… وجود دارد. اسید اسکوربیک خوراکی به صورت قرص، پودر، کریستال و.. در داروخانه ها یا فروشگاه ها به صورت آنلاین به فروش می رسد. طعم این ویتامین اسیدی بوده و محلول آب و اسید اسکوربیک به دلیل خاصیت ضد کوریونیک که دارد، در معرض نور رنگ آن تغییر کرده و تیره می شود. این ویتامین در اب به راحتی قابل حل بوده اما در الکل به میزان ناچیزی حل می شود.

انسان ها نمی توانند ویتامین سی را تولید کنند، بنابراین برای دریافت این ویتامین باید مواد غذایی که سرشار از اسید اسکوربیک هستند را مصرف کنیم. مواد غذایی مانند: کیوی، کلم بروکلی، توت فرنگی و جوانه گندم، پرتقال، فلفل دلمه ای، و… دارای مقادیر زیادی از ویتامین سی هستند. همچنین این ویتامین در صیفی جات، سبزی های برگ دار سیب زمینی یافت می شود. ویتامین سی یا اسید اسکوربیک با افزایش سیستم ایمنی بدن، باعث پیشگیری از مبتلا شدن به سرماخوردگی، آنفولانزا و دیگر بیماری های ویروسی خواهد شد. استفاده از این ویتامین به عنوان ماسک صورت، باعث می شود تا پوست در برابر آفتاب و آلو.دگی های محیطی محافظت شود.

فواید اسکوربیک اسید خوراکی برای بدن

اسید اسکوربیک خوراکی به عنوان یک مکمل غذایی استفاده می شود و خواص زیادی برای بدن به همراه دارد. این ویتامین علاوه بر اینکه سیستم ایمنی بدن را تقویت می کند، مزایای دیگری دارد که در ادامه خواهیم گفت. برخی از این مزایا موارد زیر هستند:

• درمان زخم معده ( اگر زخم معده بر اثر هلیکوباکترپیلوری باشد)
• پیشگیری از مبتلا شدن به بیماری های صفرا
• درمان عفونت لثه و آکنه
• اگر مادر اچ آی وی داشته باشد، با مصرف این ویتامین از انتقال آن به جنین جلوگیری می شود
• بدن را سم زدایی می کند
• عفونت های باکتریایی بدن را از بین می برد
• باعث کلاژن سازی در بافت های فیبری، استخوان ها و دندان می شود

این ویتامین پرخاصیت علاوه بر اینکه در مصارف تغذیه ای و بهداشتی مورد کاربرد بوده، در موارد تجاری نیز قابل استفاده است. بطور مثال اسید اسکوربیک را در نانوایی ها، نوشیدنی ها، تصفیه آب، فرآوری میوه، نگهداری گوشت و… استفاده می کنند. اسید اسکوربیک یا ویتامین سی، باعث ماندگاری بیشتر مواد غذایی شده و به همین دلیل در تجارت نیز از ان استفاده می شود. در ادامه این موارد را بیشتر توضیح خواهیم داد.

برای چه باید اسید اسکوربیک را خریداری کنیم؟

همانطور که اشاره کردیم، اسکوربیک اسید خوراکی تنها به عنوان مکمل غذایی مورد استفاده قرار نمی گیرد، بلکه از این محصول در تجارت نیز استفاده می شود. ویتامین سی ( اسید اسکوربیک) باعث ماندگاری بیشتر مواد غذایی شده و به همین دلیل در موارد زیر کاربرد دارد:

1. نانوایی ها: اسید اسکوربیک به دلیل اینکه ماندگاری مواد غذایی را بالا می برد، در نانوایی ها بسیار استفاده می شود. این ویتامین را یا مستقیما با آرد مخلوط می کنند یا در انتها به خمیر کلی اضافه می کنند. استفاده از اسید اسکوربیک در نانوایی ها باعث افزایش سوددهی، تولید نان در زمان کوتاه تر، ماندگاری بیشتر نان و در نهایت رضایت مشتری می شود.
2. قصابی ها: گوشت اگر در معرض هوا قرار بگیرد شروع به اکسید شدن کرده و رنگ آن به قهوه ای تیره تغییر می کند. استفاده از گوشت اکسید شده برای بدن ضرری ندارد اما بسیاری از افراد مایل به خرید همچین گوشتی نیستند، بنابراین قصاب ها برای جلوگیری از اکسید شدن گوشت به آنها اسید اسکوربیک خوراکی می زنند تا گوشت تغییر رنگ ندهد.
3. تصفیه آب: برای تصفیه آب آشامیدنی از کلر استفاده می کنند که همین ماده ممکن است ضرر هایی برای بدن به همراه داشته باشد. بهترین راه برای خنثی کردن کلر در آب، استفاده از اسید اسکوربیک است. این ویتامین با خاصیت شیمیایی که در دارد باعث از بین رفتن کلر در اب می شود.
4. استفاده از اسید اسکوربیک در نوشیدنی ها: زمانی که می خواهند یک نوشیدنی تولید کنند، میوه ها را خرد کرده، صاف و پور می کنند و در آخر فیلتر می شوند. این مراحل مقدار زیادی از ویتامین سی موجود در میوه ها را از بین می برد؛ از این جهت برخی از تولید کنندگان نوشیدنی ها برای افزایش ویتامین سی در آب میوه های خود، اسید اسکوربیک را به ترکیبات نوشیدنی اضافه می کنند.

اسید اسکوربیک خوراکی به چه اشکالی فروخته می شود؟

بیشترین استفاده از اسید اسکوربیک در مکمل های غذایی و موارد بهداشتی است. این ویتامین بیشتر به صورت پودر، قرص جوشان، قرص و.. به فروش می رسد. همچنین اسید اسکوربیک را یم توانید به صورت سرم و کرم های پوستی خریداری کنید تا با خاصیت کلاژن سازی این ویتامین، پوستی صاف و زیبا داشته باشید. استفاده از این محصول در مدت زمان کوتاهی باعث زیبایی و جوانسازی پوست خواهد شد، همچنین اسید اسکوربیک با خاصیت هایی که دارد برای از بین بردن لکه های پوستی، آکنه و… مفید است.

اسید اسکوربیک را می توانید در مقیاس کم برای مصارف شخصی از داروخانه ها تهیه کنید. اما اگر می خواهید این ویتامین را در مقیاس های بزرگتر خریداری کنید، با نمایندگان فروش این محصول تماس بگیرید. خرید اسید اسکوربیک خوراکی را می توانید از طریق نمایندگان فرش این محصول انجام دهید. به دلیل نوسانات بازار، قیمت ویتامین سی را نمی توان به صورت دقیق بیان کرد. برای اطلاع از قیمت و چگونگی سفارش محصول، به سایت ما مراجعه کرده و در آنجا راه های ارتباطی با نمایندگان فروش وجود دارد.

اسیدلاکتیک یک جزء حیاتی برای عملکرد صحیح بدن است. در حین ورزش غلظت آن افزایش می‌یابد؛ اما باعث درد عضلانی نمی‌شود. اسیدلاکتیک جزء جدایی‌ناپذیر عملکرد بدن است و صرفاً محصول جانبی ورزش نیست. برخی از شرایط سلامتی می‌توانند تولید اسیدلاکتیک را افزایش دهند یا توانایی بدن در پاک‌سازی لاکتات از خون را کاهش دهند. این می‌تواند منجر به تجمع شدید لاکتات شود که پزشکان از آن به‌عنوان اسیدوز لاکتیک یاد می‌کنند. در این مقاله، دررابطه‌با اسیدلاکتیک چیست و نقش آن در بدن صحبت می‌کنیم.

اسیدلاکتیک چیست؟

اسیدلاکتیک یک اسید آلی است که وقتی گلوکز (قند) برای تولید ATP (انرژی سلولی) در غیاب اکسیژن تجزیه می‌شود، توسط بدن تولید می‌شود. زمانی که ورزش می‌کنید، ماهیچه‌ها به انرژی نیاز دارند تا کار کنند و حرکت بدن را فعال کنند. برای انجام این کار، عضلات انرژی سلولی را از طریق مسیرهای متابولیک مختلف تولید می‌کنند.

یک مسیر متابولیک اساساً زنجیره‌ای از واکنش‌های شیمیایی است. یکی از مهم‌ترین مسیرهای متابولیک بدن که به نام گلیکولیز شناخته می‌شود، مولکول‌های گلوکز (قندهای ساده از غذاهایی که مصرف می‌شوند) را به پیروات تجزیه می‌کند. این ماده شیمیایی سپس به‌عنوان منبع انرژی برای بدن استفاده می‌شود – اما تنها در حضور اکسیژن می‌توان آن را به‌عنوان منبع انرژی برداشت کرد.

هنگامی که با شدت بالا ورزش می‌کنید – و بدن به‌سرعت به انرژی زیادی نیاز دارد – فیبرهای عضلانی سریع انقباض بدن وارد می‌شوند و شروع به تولید انرژی به‌صورت بی‌هوازی (بدون اکسیژن) می‌کنند. این انرژی را تولید می‌کند، اما ازآنجایی‌که ماده شیمیایی پیروات را نمی‌توان برای این منظور برداشت کرد، در عوض به یک محصول زائد تبدیل می‌شود که به آن اسیدلاکتیک گفته می‌شود.

بدن از اسیدلاکتیک در سطح کل بدن استفاده می‌کند. همچنین اسیدلاکتیک نقش مهمی در عملکرد صحیح سلول‌ها، بافت‌ها و اندام‌ها دارد.

اسیدلاکتیک سه کاربرد اصلی در بدن دارد:

• به‌عنوان منبع اصلی انرژی برای میتوکندری
• به‌عنوان پیش‌ساز برای تولید گلوکز
• به‌عنوان یک مولکول سیگنال

پزشکان قبلاً فکر می‌کردند که ماهیچه‌ها در صورت کمبود اکسیژن، اسیدلاکتیک تولید می‌کنند. سپس تحقیقات نشان داد که این فرضیه نادرست است. تولید اسیدلاکتیک کاملاً هوازی است، به این معنی که در طول تنفس طبیعی رخ می‌دهد.

اسیدلاکتیک و ورزش

همانطور که بیان شد اسیدلاکتیک یک ترکیب شیمیایی است که نقش مهمی در بسیاری از فرآیندهای بیوشیمیایی مانند تخمیر اسیدلاکتیک دارد. یکی از بافت‌های بدن که مقدار زیادی اسیدلاکتیک تولید می‌کند، ماهیچه‌ها هستند، زمانی که از کربوهیدرات‌ها برای انرژی استفاده می‌کنند.

نه اسیدلاکتیک و نه لاکتات مسئول درد عضلات یا احساس سوزش ناشی از ورزش نیستند. در واقع، اسیدلاکتیک منبع سوخت مهمی برای ماهیچه‌ها در حین ورزش از جمله عضلات قلب است. درد عضلانی بعد از ورزش به دلیل ریز آسیب به عضلات رخ می‌دهد. این نتیجه تجمع اسیدلاکتیک در عضلات نیست. خستگی و سوزش عضلانی در حین تمرین با شدت بالا ناشی از تجمع متابولیت‌های درون‌سلولی مانند فسفات معدنی و یون‌های هیدروژن است که عملکرد انقباضی عضله را مختل می‌کند. متابولیت‌های داخل سلولی موادی هستند که در داخل سلول‌ها وجود دارند که بدن هنگام تجزیه مواد شیمیایی در سیستم بدنی یک فرد می‌سازد.

تجمع اسیدلاکتیک در بدن

افزایش لاکتات می‌تواند نتیجه افزایش تولید اسیدلاکتیک، کاهش کلیرانس اسیدلاکتیک یا ترکیبی از هر دو باشد. دلایل متعددی برای تجمع اسیدلاکتیک در بدن وجود دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به شوک سپتیک، هیپو پرفیوژن بافتی (به‌عنوان‌مثال به دلیل قرارگرفتن در معرض مونوکسید کربن)، ایست قلبی، ایسکمی بافت منطقه‌ای، فعالیت عضلات بی‌هوازی، کتواسیدوز دیابتی، سموم و عوامل دارویی، کمبود تیامین، بدخیمی‌ها و نارسایی کبدی.

شوک سپتیک اغلب با اختلال عملکرد قلبی عروقی که باعث افت فشارخون شریانی می‌شود و همچنین کاهش پرفیوژن در بافت‌های محیطی برای تبادل اکسیژن و مواد مغذی همراه است. در نتیجه، اسیدلاکتیک که متعاقباً در خون انباشته شده است، می‌تواند یک نشانگر نظارتی مفید برای افراد در شوک باشد. به طور مشابه، هر شکلی از ایسکمی (اکسیژن‌رسانی محدود یا ناکافی) همان‌طور که در سایر انواع شوک (مانند شوک قلبی، انسدادی، هموراژیک)، ایست قلبی به دلیل عدم جریان در طول توقف، مسمومیت با مونوکسید کربن، یا ایسکمی بافت موضعی می‌تواند باعث تجمع اسیدلاکتیک شود.

یکی از علل بسیار شایع و خوش‌خیم افزایش اسیدلاکتیک، فعالیت ماهیچه‌های بی‌هوازی است که منجر به درد عضلانی پس از ورزش شدید می‌شود. در حین ورزش، ماهیچه‌های اسکلتی بیش از آن چیزی که کبد قادر به متابولیسم آن باشد، لاکتات تولید می‌کند. علاوه بر این، کتواسیدوز دیابتی می‌تواند بر سطح لاکتات در نتیجه هیپو پرفیوژن و استرس متابولیک تأثیر بگذارد. چندین دارو و سموم مانند الکل، بیگوانیدها (مانند متفورمین)، مهارکننده‌های نوکلئوزیدی رونویسی معکوس، سالیسیلات‌ها و ایزونیازید نیز می‌توانند سطح اسیدلاکتیک را افزایش دهند. کمبود تیامین متابولیسم را به افزایش متابولیسم کربوهیدرات‌های بی‌هوازی تغییر می‌دهد، زیرا تیامین یک عامل کمکی حیاتی برای چندین آنزیم سلولی از جمله پیروات دهیدروژناز، جزء ضروری متابولیسم کربوهیدرات‌های هوازی است. در نهایت، بدخیمی‌ها و نارسایی‌های کبدی عمدتاً به دلیل ناتوانی کبد در حذف اسیدلاکتیک بیش از حد، لاکتات را افزایش می‌دهند.

اگرچه فیزیولوژیست‌های ورزش معتقد بودند اسیدلاکتیک می‌تواند در ماهیچه‌ها و جریان خون در طول ورزش‌های سخت تجمع پیدا کند، تحقیقات در مجله Physiology این واقعیت را روشن کرده است که اسیدلاکتیک به‌عنوان یک مولکول نمی‌تواند به شکل دست‌نخورده در بدن وجود داشته باشد، زیرا pH خون انسان خیلی بالاست. به‌عبارت‌دیگر،  pH خون ما خیلی قلیایی است یا به‌اندازه کافی اسیدی نیست که بتواند پیوند بین یون هیدروژن و مولکول لاکتات را حفظ کند.

در نتیجه، اسیدلاکتیک در بدن آزادانه به مولکول لاکتات مستقل و یون‌های هیدروژن جدا می‌شود؛ بنابراین، در حین ورزش شدید، اسیدلاکتیک در پاها تجمع نمی‌یابد و مشخص است که اسیدلاکتیک عامل سوزش عضلات و خستگی در حین ورزش شدید نیست. اگرچه غلظت لاکتات خون در طول ورزش شدید افزایش می‌یابد، مولکول اسیدلاکتیک خود تجزیه می‌شود و لاکتات بازیافت می‌شود و برای ایجاد ATP بیشتر استفاده می‌شود.

گروور می‌گوید: “بدن شما به طور طبیعی اسیدلاکتیک را متابولیزه می‌کند و آن را پاک می‌کند. کبد می‌تواند برخی از مولکول‌های اسیدلاکتیک را جذب کند و آن‌ها را برای سوخت به گلوکز تبدیل کند.” “این تبدیل همچنین اسیدیته خون را کاهش می‌دهد، بنابراین مقداری از احساس سوزش را از بین می‌برد. این یک فرایند طبیعی است که در بدن اتفاق می‌افتد. چیزهایی مانند کشش، غلت زدن یا راه‌رفتن تأثیر کمی خواهند داشت..

احساس سوزشی که در طول یک تمرین سنگین در پاهای خود احساس می‌کنید احتمالاً ناشی از اسیدلاکتیک نیست، بلکه به دلیل آسیب بافتی و التهاب است. همچنین مهم است که به یاد داشته باشید که لاکتات به خودی خود “بد” نیست. در واقع، تحقیقات در Bioscience Horizons  نشان می‌دهد که لاکتات به طرق مختلف برای بدن در حین و بعد از ورزش مفید است. به‌عنوان‌مثال، لاکتات می‌تواند مستقیماً توسط مغز و قلب برای انرژی مورداستفاده قرار گیرد یا در کبد یا کلیه‌ها به گلوکز تبدیل شود که سپس تقریباً هر سلول در بدن می‌تواند برای انرژی استفاده کند.

چه چیزی اسیدلاکتیک را در بدن تولید می‌کند؟

سلول‌های عضلانی تنها منبع اسیدلاکتیک نیستند. بر اساس متن آنلاین آناتومی و فیزیولوژی منتشر شده توسط دانشگاه ایالتی اورگان، گلبول‌های قرمز خون نیز هنگام پرسه‌زدن در بدن، اسیدلاکتیک تولید می‌کنند. گلبول‌های قرمز میتوکندری – بخشی از سلول مسئول تنفس هوازی – ندارند، بنابراین آن‌ها فقط به‌صورت بی‌هوازی تنفس می‌کنند.

بسیاری از گونه‌های باکتری نیز به‌صورت بی‌هوازی تنفس می‌کنند و اسیدلاکتیک را به‌عنوان یک محصول زائد تولید می‌کنند. بر اساس بررسی منتشر شده در مجله میکروبیولوژی کاربردی، در واقع، این‌گونه‌ها بین 0.01 تا 1.8 درصد از روده انسان را تشکیل می‌دهند. هر چه فرد قند بیشتری بخورد، اسیدلاکتیک بیشتری تولید می‌کند.

باکتری‌های اسید لاکتیکی که در دهان ما زندگی می‌کنند کمی موذی‌تر هستند. بر اساس مطالعه‌ای که در Microbiology منتشر شده است، به دلیل اثر اسیدی که روی بزاق دارند، این باکتری‌ها خبر بدی برای مینای دندان هستند.

در نهایت، اسیدلاکتیک معمولاً در محصولات لبنی تخمیر شده؛ مانند دوغ، ماست و کفیر یافت می‌شود. باکتری‌های موجود در این غذاها از تنفس بی‌هوازی برای شکستن لاکتوز – قند شیر – به اسیدلاکتیک استفاده می‌کنند. این بدان معنا نیست که اسیدلاکتیک به‌خودی‌خود یک محصول لبنی است، اما 100% گیاهی است. بر اساس مطالعه‌ای که در مجله آمریکایی فیزیولوژی منتشر شده است، این نام خود را از لبنیات گرفته است، زیرا کارل ویلهلم، اولین دانشمندی که اسیدلاکتیک را جدا کرد، این کار را از مقداری شیر فاسد انجام داد.

نتیجه‌گیری

اسیدلاکتیک به طور طبیعی در بدن انسان و همچنین در حیوانات وجود دارد. به‌خوبی شناخته شده است که از گلیکوژن توسط سلول‌های ماهیچه‌ای تشکیل می‌شود که اکسیژن کافی برای حمایت از تولید انرژی باشد.

تصورات غلط زیادی در مورد اسیدلاکتیک و لاکتات در بدن وجود دارد. لاکتات برای مدت طولانی یکی از علل خستگی در حین ورزش و خستگی پس از آن در نظر گرفته می‌شد. بااین‌حال، برعکس، لاکتات در واقع سوخت مهمی است که توسط ماهیچه‌ها در طول تمرینات طولانی‌مدت استفاده می‌شود، زیرا لاکتات تولید شده در یک عضله می‌تواند در عضله دیگر اکسید شود؛ بنابراین، به‌جای ایجاد خستگی، اسیدلاکتیک و لاکتات به تأخیر در شروع خستگی و بهبود عملکرد ورزشی کمک می‌کنند.

اسید سیتریک یک پودر سفید کریستالی است که در پخت‌وپز برای افزودن طعم ترش یا تنظیم اسیدیته غذا استفاده می‌شود. این ماده به طور گسترده‌ای در دسترس است و معمولاً در تولید مواد غذایی به‌عنوان نگهدارنده استفاده می‌شود. همچنین از اسید سیتریک در چاشنی ها و طعم دهنده ها نیز استفاده می‌شود که در این مطلب به ارائه توضیحات در این خصوص پرداخته‌ایم.

اسید سیتریک چیست؟

در سال 1917، جیمز کوری، شیمی‌دان مواد غذایی آمریکایی، کشف کرد که کپک Aspergillus niger می‌تواند اسید سیتریک را به‌عنوان یک محصول جانبی متابولیسم ساکارز یا گلوکز تولید کند که ثابت شده کارآمدتر و کم‌هزینه‌تر از استخراج از مرکبات است. اگرچه اسید سیتریک در غلظت‌های بالا در بسیاری از مرکبات مانند لیمو یافت می‌شود، استخراج اسید از میوه برای مصارف صنعتی مقرون‌به‌صرفه نیست. به‌علاوه، تقاضا برای اسید سیتریک بسیار بیشتر از عرضه مرکبات موجود است؛ بنابراین، هنگامی که امکان تولید یک منبع به‌ظاهر بی‌پایان اسید سیتریک فراهم شد، شرکت‌هایی مانند Pfizer و Citrique Belge شروع به تولید آن در زمینه و مقیاس صنعتی کردند.

به‌طورکلی اسید سیتریک یکی از رایج‌ترین ترکیبات چاشنی‌ها و طعم‌دهنده‌ها است. این ماده در تولید مواد غذایی کاربرد فراوانی دارد. اسید سیتریک یک تقویت‌کننده طعم و نگهدارنده است. حدود 50 درصد از تولید اسید سیتریک در جهان به‌عنوان تقویت‌کننده طعم در نوشیدنی‌ها استفاده می‌شود و ازآنجایی‌که اسید سیتریک به‌صورت پودر ساخته می‌شود، طعم ترشی دارد تا غذاهایی مانند نمک‌های چاشنی، پودرهای طعم‌دهنده به آن اضافه شود. اسیدهای موجود در غذا PH را کاهش داده و اثر نگهدارنده‌ها را افزایش می‌دهند. کاهش PH محصول همچنین به به‌حداقل‌رساندن گرمای موردنیاز برای پردازش کمک می‌کند که به نوبه خود از بافت و طعم غذا محافظت می‌کند.

نمک ترش چیست؟

نمک ترش نام دیگر اسید سیتریک است. بسیاری اسید سیتریک را با نام مستعار نمک ترش می‌شناسند؛ زیرا شبیه نمک است و بافتی مشابه دانه‌های نمک دارد. شباهت‌ها به همین‌جا ختم می‌شود؛ زیرا اسید سیتریک طعم شوری ندارد. همان‌طور که در ابتدا ذکر شده است، نمک ترش مزه ترش و اسیدی دارد.

موارد مصرف اسید سیتریک

PH اسیدی، اسید سیتریک آن را به‌عنوان نگهدارنده مواد غذایی مفید می‌کند و رنگ غذا را حفظ می‌کند؛ زیرا به طور قابل‌توجهی اکسیداسیون را کاهش می‌دهد. ازآنجایی‌که بسیاری از باکتری‌ها قادر به رشد در محیط اسیدی نیستند، اسید سیتریک اغلب به مربا، ژله، آب‌نبات، غذاهای کنسرو شده و حتی محصولات گوشتی به‌عنوان نوعی نگهداری اضافه می‌شود.

اسید سیتریک همچنین برای تسهیل فرایند رسیدن هنگام تهیه پنیر، به‌ویژه موزارلا، استفاده می‌شود. از آن برای تنظیم pH محلول‌ها هنگام دم کردن آبجو و شراب استفاده می‌شود و از جداشدن چربی‌ها در بستنی خانگی جلوگیری می‌کند. همچنین از کریستال شدن شکر در کارامل‌ها جلوگیری می‌کند. مقدار کمی اسید سیتریک همچنین می‌تواند قدرت خمیر شدن جوش شیرین را افزایش دهد و آن را به یک ماده مخفی ایدئال برای کیک و بیسکویت تبدیل کند.

اسید سیتریک در چاشنی ها و طعم دهنده ها

اسید سیتریک را می‌توان اندازه‌گیری کرد و به دستورالعمل‌ها اضافه کرد، چه به‌عنوان یک ماده یا به‌عنوان جایگزینی برای اسیدهای دیگر مانند آب‌لیمو یا سرکه. به‌عنوان‌مثال، هنگام کنسرو گوجه‌فرنگی، می‌توانید به‌ازای هر ربع گوجه‌فرنگی، 1 یا 2 قاشق چایخوری پودر اسید سیتریک استفاده کنید. پودر اسید سیتریک را همچنین می‌توان روی دستورالعمل‌های آماده مانند گواکامول یا میوه‌های خام مانند سیب برای حفظ رنگ اسپری کرد. اگر می‌خواهید پنیری مانند ریکوتا درست کنید، اسید سیتریک تعادل کامل اسیدیته را بدون افزودن طعم‌های اضافی تضمین می‌کند.

همچنین 1 یا 2 قاشق چایخوری اسید سیتریک را در 2 قاشق غذاخوری آب حل کنید و به‌جای 2 قاشق غذاخوری از آب‌لیمو یا سرکه استفاده کنید. هنگام تهیه گوشت برای کمک به کشتن باکتری‌ها استفاده می‌شود. قبل از پخت، 1 مقدار محلول اسید سیتریک را با  آب روی گوشت بپاشید. این اسید به غذا طعم ترش می‌دهد و طعم کمی ترد و باطراوت دارد که شیرینی نوشابه، چای، آب‌میوه‌ها و سایر نوشیدنی‌ها را متعادل می‌کند. اسید سیتریک به غذا طعم ترش می‌دهد. در چاشنی‌ها و طعم‌دهنده‌ها نه‌تنها طعم را بهبود می‌بخشد، بلکه ممکن است به طور قابل‌توجهی مخلوط مواد نرم‌کننده را بهبود بخشد.

اسید سیتریک در نوشیدنی‌ها به‌عنوان طعم‌دهنده

نسبت قندها به اسیدها نقش عمده‌ای در فرمولاسیون نوشیدنی‌ها دارد. متعادل کردن شیرینی و ترشی به‌طورکلی بر ویژگی‌های کلی طعم تأثیر می‌گذارد. اسیدها به غذاهای نوشیدنی اضافه می‌شوند و همچنین به افزایش طعم و درک کلی طعم کمک می‌کنند. اسیدهای معمولی اضافه شده عبارت‌اند از اسیدهای سیتریک، مالیک، تارتاریک و فسفریک. درحالی‌که اسید سیتریک معمولاً به نوشیدنی‌های با طعم میوه اضافه می‌شود، اسید فسفریک به بیشتر کولاها اضافه می‌شود. در نوشیدنی‌ها، اسیدهای سیتریک و مالیک در ترکیبات به کار می‌روند تا طعم میوه را تقویت کنند و درعین‌حال عطروطعم کلی را متعادل کنند.

اعضای حسی شیرینی نوشیدنی‌ها را باتوجه‌به شروع (میزان شیرینی به‌سرعت احساس می‌شود)، ساخت (زمان شروع شیرینی تا حداکثر شدت شیرینی) و شدت (شیرینی کامل) توصیف می‌کنند. هر شیرین‌کننده در پایه‌های مختلف نوشیدنی ویژگی‌های خاص خود را دارد و تأثیر زیادی بر ویژگی‌های کلی طعم دارد. به‌عنوان‌مثال، با تغییر ترکیب شیرین‌کننده‌های مختلف، ویژگی‌های طعم کولا را می‌توان از یک ترکیب تند به یک ترکیب حاوی مرکبات تغییر داد. آب‌میوه به‌عنوان یک ماده مفید در بسیاری از فرمولاسیون‌های نوشیدنی در نظر گرفته شده است. درحالی‌که بسیاری از نوشیدنی‌ها تنها حاوی درصد کمی آب‌میوه (5-10%) هستند، سایر نوشیدنی‌ها حاوی آب بیشتری در ترکیب خود هستند.

نسبت قند و اسید موجود در نوشیدنی نقش مهمی در درک طعم میوه دارد. این نسبت به میوه کمک می‌کند تا شیرینی و زردی خاصی داشته باشد. ازآنجاکه این نسبت با بلوغ میوه متفاوت است، میوه رسیده نسبت به سبز یا نارس بودن میوه شیرینی و اسیدیته کمتری خواهد داشت. برای طعم اصیل‌تر، اسیدهای موجود در میوه به نوشیدنی اضافه می‌شود. به‌عنوان‌مثال، اسید مالیک حدود 95 درصد از کل اسید موجود در سیب را تشکیل می‌دهد، بنابراین انتخاب خوبی برای نوشیدنی‌های با طعم سیب است.

از سوی دیگر، توت‌فرنگی عمدتاً دارای اسید سیتریک بالا و اسید مالیک بسیار کمی است. با ترکیب اسیدهای آلی که معمولاً در میوه‌ها یافت می‌شود، فرمول‌ها می‌توانند تفاوت‌های ظریفی را در طعم به دست آورند. اسید سیتریک به‌ویژه در نوشیدنی‌های تهیه شده با طعم‌های میوه مانند آب گازدار مفید است.

حتی نوشیدنی‌هایی که با آب‌میوه‌های واقعی ساخته می‌شوند ممکن است با طعم به چالش کشیده شوند. این به این دلیل است که اکثر میوه‌های کامل حاوی 0.5% تا 2.0 % اسید کل هستند که به طعم آنها کمک می‌کند. مقداری از اسید در طی فرایند آب و حذف خمیر از بین می‌رود. افزودن اسیدهای رفلاکس ویژگی‌های میوه را اصیل‌تر می‌کند. نرم‌کننده‌های غذایی که به‌عنوان تنظیم‌کننده اسید یا تقویت‌کننده طعم در نوشیدنی‌ها عمل می‌کنند ممکن است به‌سادگی با ذکر نام مواد تشکیل‌دهنده مانند اسید سیتریک، اسید مالیک و غیره بیان شوند. اگر اسید بخشی از سیستم طعم‌دهنده باشد، نیازی به ذکر نام آن نیست و صرفاً تحت عنوان کلی «طعم شور» قرار می‌گیرد که بسته به نحوه به‌دست‌آوردن آن باید طبیعی یا مصنوعی باشد.

اسید سیتریک برای پخت‌وپز

اسیدها با افزودن طعم ترش نقش مهمی در پخت دارند و در واقع می‌توانند بر واکنش‌های شیمیایی که در طول فرایند پخت رخ می‌دهد تأثیر بگذارند.

• خمیرمایه: هنگامی که اسید سیتریک با بکینگ پودر ترکیب می‌شود، یک واکنش شیمیایی رخ می‌دهد و حباب‌های گاز دی‌اکسیدکربن ایجاد می‌شود. این به بهبود خمیرمایه یا برآمدگی محصولات پخته شده کمک می‌کند. اسید سیتریک یک جایگزین مفید در شیرینی‌پزی گیاهی است که نمی‌تواند به تخم‌مرغ یا دوغ برای خمیر شدن کمک کند.
• تهیه نان: اسید سیتریک را می‌توان به‌عنوان یک روش میان‌بر برای افزودن طعم تند اضافی به نان خانگی استفاده کرد. اگر به یک استارتر خمیرترش دسترسی ندارید یا استارتر شما خیلی جوان است که نمی‌تواند طعم پیچیده‌ای را که به دنبالش هستید ایجاد کند، اضافه‌کردن مقداری اسید سیتریک این کار را انجام می‌دهد.
• طعم را بهبود می‌بخشد: دریافت طعم مرکبات کافی در محصولات پخته شده گاهی اوقات می‌تواند یک چالش باشد، و نانوایان اغلب به عصاره‌هایی متکی هستند که بدون مایع اضافه شده از آب مرکبات، طعم و مزه را ایجاد می‌کنند. کوکی‌های لیمو، مربع‌های لیمو، و کیک لیموی موردعلاقه، همگی می‌توانند از استفاده از اسید سیتریک برای ایجاد تعادل بین شیرینی و ترش سود ببرند.

فواید اسید سیتریک

درمان سنگ کلیه

 اسید سیتریک به جلوگیری از تشکیل سنگ کلیه کمک می‌کند، زیرا در وهله اول از تشکیل سنگ جلوگیری می‌کند و همچنین سنگ‌های کوچک‌تر را با شروع به شکل‌گیری تجزیه می‌کند. هر چه غلظت اسید سیتریک در ادرار بیشتر باشد، احتمال تشکیل سنگ‌های جدید کمتر می‌شود. با پوشاندن ذرات از تشکیل این سنگ‌ها جلوگیری می‌کند که از اتصال مواد جدید به آنها جلوگیری می‌کند. نتیجه این است که آنها رشد نمی‌کند.

آسیب ناشی از رادیکال‌های آزاد

 اسید سیتریک موجود در آب‌لیمو از قهوه‌ای شدن سیب‌های خرد شده جلوگیری می‌کند؛ زیرا یک آنتی‌اکسیدان است که فرایند اکسیداسیون را که منجر به قهوه‌ای شدن می‌شود متوقف می‌کند. اکسیداسیون همچنین باعث فاسد شدن چربی‌ها و تجزیه پروتئین‌ها می‌شود. آنتی‌اکسیدان‌هایی مانند اسید سیتریک به دلیل توانایی آنها در مبارزه با آسیب ناشی از رادیکال‌های آزاد که مولکول‌هایی هستند که به ساختار سلول‌ها آسیب می‌رسانند، برای سلامتی مفید هستند. رادیکال‌های آزاد محصولات متابولیسم هستند، به این معنی که بدن دائماً آنها را می‌سازد. اگر اسید سیتریک و سایر آنتی‌اکسیدان‌ها نبود، بدن غرق آنها می‌شد.

کمبود مواد معدنی

اسید سیتریک به تسهیل جذب مواد معدنی از جمله آهن کمک می‌کند.

آیا می‌دانستید خون هر انسانی بر روی زمین، حاوی یک بافر است؟ و بدین ترتیب خون، یک محلول بافر است؟ ابتدا باید این را یادآوری کنیم که میزان طبیعی pH خون انسان چیزی حدود 7.35 است.  فکر می کنید اگر pH خون ما به شدت از pH طبیعی 7.35 تغییر کند، چه اتفاقی می‌افتد؟ بله، سلول‌های بدن ما به درستی عمل نمی‌کنند و سیستم‌های بدن ما عملاً از کار می‌افتند!

همان‌طور که گفتیم خون انسان حاوی یک “بافر” است که به آن اجازه می‌دهد pH خود را در همان میزان 7.35 حفظ کند تا از عملکرد طبیعی سلول‌ها اطمینان حاصل شود. یعنی در حقیقت وظیفۀ اصلی محلول بافر درون خون، نظارت بر میزان pH خون و تغییرات آن است.

محلول‌های بافر همچنین در فرآیندهای شیمیایی و بیوشیمیایی که کنترل pH بسیار مهم است، دارای اهمیت بسزایی هستند.

با ما همراه شوید تا محلول بافر را با جزئیات بیشتری درک کنیم.

محلول بافر

محلول بافر محلول‌هایی هستند که در برابر تغییر pH در اثر رقیق‌شدن یا افزودن مقادیر کمی اسید یا باز(قلیا) مقاومت می‌کنند.

بسیاری از واکنش‌های بیولوژیکی و شیمیایی نیاز به pH ثابت برای انجام آن واکنش مورد نظر دارند. محلول بافر در این سیستم‌ها برای حفظ pH در یک مقدار ثابت بسیار مفید هستند. این بدان معنا نیست که pH بافر تغییر نمی‌کند بلکه فقط به این معنی است که تغییر در pH به اندازۀ محلولی که بافر نیست، نیست.

در حقیقت و به زبان ساده‌تر این معنی را دارد که تغییر شیمیایی و بیولوژیکی در محلولی که بافر است، به میزان قابل توجهی کمتر از محلولی است که بافر نیست.

انواع محصولات بافر

اگر بخواهیم بافر را دسته‌بندی کنیم به‌طور کلی بافرها به دو نوع محلول بافر اسیدی و محلول بافر قلیایی تقسیم می‌شوند.

• بافرهای اسیدی:
  محلول هایی هستند که pH آن‌ها زیر 7 است و حاوی اسید ضعیف و یکی از نمک‌های آن است.
  به عنوان مثال:  مخلوطی از اسید استیک و استات سدیم است که به عنوان یک محلول بافر با pH در حدود 4.75 عمل می‌کند.
• بافرهای قلیایی(بافرهای بازی):
  از طرف دیگر بافرهای قلیایی که دارای pH بالاتر از 7 هستند و حاوی یک باز ضعیف به همراه یکی از نمک‌های آن هستند.
  به عنوان مثال، مخلوطی از کلرید آمونیوم و هیدروکسید آمونیوم به عنوان یک محلول بافر با pH حدود 9.25 عمل می‌کند.

همانطور که در ادامه‌ مثال‌هایی ذکر شده‌اند، محلول‌ بافر به حفظ pH بسیاری از چیزهای مختلف کمک می‌کند.

• اسید باتری، هیدروکلریک اسید (pH=0)
• آب لیمو، سرکه (pH=2)
• آب گریپ فروت، نوشابه، آب گوجه‌فرنگی (pH=2.5 – 3.5)
• قهوۀ سیاه(بلک) (pH=5)
• شیر، ادرار، بزاق دهان (pH=6.3 – 6.6)
• خون (pH=7.4)
• آب دریا (pH=8)
• جوش شیرین یا همان سدیم‌ بی‌کربنات (pH=9.5)
• آمونیوم هیدروکسید (pH=10.5 – 11.5)
• سفیدکننده‌ها، گاز پاک‌کن، قلیاب (pH=13.5)
• مایع پاک‌کنندۀ راه تخلیۀ آب (pH=14)

طرز تهیۀ محلول بافر

برای طرز تهیۀ محلول بافر می‌توان از دو طریق پیش رفت.

در راه اول، اگر pK_a (ثابت تفکیک اسید) و pK_b (ثابت تفکیک باز) را می‌دانید، می‌توانید با کنترل نسبت نمک و اسید یا نمک و باز، بافری با pH شناخته‌شده بسازید.

در روش دیگر، باید گفت که محلول بافر را می‌توان با مخلوط‌کردن یک اسید ضعیف با باز مزدوج آن و یا یک باز ضعیف با اسید مزدوج آن تهیه کرد.

برای مثال، بافر فسفات، بافری است که معمولاً در آزمایشگاه‌های تحقیقاتی استفاده می‌شود، از یک باز ضعیف (HPO₄^2-) و اسید مزدوج آن (H2PO₄^–) تشکیل شده است.  pH آن معمولاً در 7.4 حفظ می‌شود.

کنش بافر

خب بیاید تا ببینیم که یک بافر چگونه کنش می‌کند؟

ابتدا مخلوطی از اسید استیک (CH₃COOH) و استات سدیم (CH₃COONa) را مثال می‌زنیم. در اینجا، اسید استیکِ ضعیف یونیزه می‌شود در حالی که استات سدیم تقریباً به‌طور کامل یونیزه می‌شود. معادلات به صورت زیر آورده شده است:

CH₃COOH ⇌  H⁺ + CH₃COO^–

CH₃COONa ⇌  Na⁺ + CH₃COC^–

به این ترکیب، اگر یک قطره اسید قوی مانند HCl اضافه کنید، یون‌های H⁺ از HCl با CH₃COO^–  ترکیب می‌شوند و CH₃COOH یونیزۀ ضعیفی ایجاد می‌کنند. بنابراین، تغییر بسیار جزئی در مقدار pH وجود دارد.

حال، اگر یک قطره NaOH اضافه کنید، یون‌های OH^– با اسید آزاد واکنش می‌دهند و مولکول‌های آب تفکیک‌ناپذیر می‌دهند.

CH₃COOH + OH^–  ⇌  CH₃COO^– + H₂O

به این ترتیب یون‌های OH^–از NaOH حذف می‌شوند و pH تقریباً بدون تغییر است.

کلیه‌ها و ریه‌ها تنها دو تن از اندام‌های متعددی هستند که در حفظ تعادل pH سالم در بدن نقش دارند. طبق اکثر مطالعات، غذاهایی که اسیدی یا قلیایی هستند بعید است که تأثیر قابل‌توجهی بر سطح pH خون داشته باشند.

در حقیقت، افزایش سطح اسید در خون اغلب نشانه‌ای از یک بیماری زمینه‌ای است، مانند دیابت که به‌خوبی کنترل نمی‌شود، بیماری ریوی یا بیماری کلیوی. توانایی بدن افراد برای ایجاد اسید در نتیجه وعده‎‌های غذایی مصرفی ممکن است با محدودکردن مصرف غذاهای اسیدی کاهش یابد، اگرچه این برای همه مناسب نیست. اگر نمیدانید اسید چیست؟ به مقاله‎ای که درباره این موضوع منتشر کرده‌ایم سری بزنید.

تعریف اسیدیته

می‌توان اسیدی، بازی یا خنثی بودن هر چیزی را با مقدار pH آن تشخیص داد. مقدار pH 0 نشان‌دهنده محلول بسیار اسیدی است، درحالی‌که مقدار 7 خنثی در نظر گرفته می‌شود. اساسی‌ترین یا قلیایی‌ترین PH 14 است.

تفاوت اسیدی یا قلیایی بین دو نقطه در مقیاس pH ده برابر بیشتر از فاصله بین دو نقطه در مقیاس است. PH وقتی از 7 به 6 کاهش یابد ده برابر اسیدی می‌شود.

اینکه غذا باید در قوطی فشار یا آب جوش برای کنترل باکتری کلستریدیوم بوتولینوم فرآوری شود به اسیدیته غذا بستگی دارد. اسید ممکن است طبیعی باشد، همانطور که در بیشتر میوه‌ها اضافه می‌شود، مانند غذاهای ترشی. غذاهای کنسرو شده کم اسید حاوی اسید بسیار کمی برای جلوگیری از رشد این باکتری‌ها هستند.

غذاهای اسیدی حاوی اسید کافی برای جلوگیری از رشد باکتری‌ها یا تخریب سریع‌تر آن‌ها در هنگام گرم شدن هستند. اصطلاح  PH  معیار اسیدیته است. هرچه این مقدار کمتر باشد، اسید موجود در غذا بیشتر می‌شود. سطح اسید در غذاها را می‌توان با افزودن آب لیمو، اسید سیتریک یا سرکه افزایش داد.

غذاهای کم اسید دارای pH بالاتر از 4.6 هستند. آن‌ها شامل گوشت قرمز، غذاهای دریایی، مرغ، شیر و همه سبزیجات تازه به جز بیشتر گوجه فرنگی هستند. بیشتر مخلوط غذاهای کم اسید و اسید دارای مقادیر pH بالاتر از 4.6 هستند، مگر اینکه دستور‌العمل آن‌ها حاوی مقدار کافی آب لیمو، اسید سیتریک یا سرکه باشد که آن‌ها را به غذاهای اسیدی تبدیل کند.

غذاهای اسیدی دارای PH 4.6 یا کمتر هستند. آن‌ها شامل میوه‌ها، ترشیجات، کلم ترش، مربا و مارمالاد ژله‌ای هستند. اگرچه گوجه فرنگی معمولاً به عنوان یک غذای اسیدی در نظر گرفته می‌شود، اما امروزه برخی از آن‌ها دارای مقادیر pH کمی بالاتر از 4.6 هستند.

بنابراین، اگر قرار است آن‌ها را به عنوان غذاهای اسیدی کنسرو کنید، فرآورده‌های گوجه فرنگی باید تا  pH 4.6  یا کمتر با آب لیمو یا اسید سیتریک اسیدی شوند. گوجه فرنگی‌هایی که به درستی اسیدی شده‌اند، یک غذای اسیدی هستند و می‌توانند به طور ایمن در قوطی آب جوش فرآوری شوند.

غذاها و نوشیدنی‌های اسیدی

همانطورکه بیان شد غذاهای اسیدی به غذاهایی گفته می‌شود که PH آن‌ها 4.6 یا کمتر باشد.

ممکن است بخواهید غذاهایی را که سطح اسیدیته بدن را افزایش می‌دهد، کنترل کنید.  بنابراین بهتر است از غذاهایی زیر دوری کنید.

• پنیر، ماهی قزل‌آلا و صدف با سطوح بالای سدیم
• گوشت‌ها، چه تازه و چه فراوری شده، مانند گوشت گاو و بوقلمون
• مایعات گازدار مانند نوشابه، سلتزر یا اسپریتزر، برخی از وعده‌های غذایی نشاسته‌ای مانند برنج قهوه‌ای، تکه‌های جو دوسر یا گرانولا
• مکمل‌های غذایی و وعده‌های غذایی غنی از پروتئین که شامل پروتئین حیوانی است.

تأثیر وعده‌های غذایی اسیدزا بر سلامتی

پروتئین‌های حیوانی، برخی از پنیرها و نوشیدنی‌های گازدار غذاهای اسیدی هستند که در صورت مصرف بیش از حد ممکن است منجر به اسیدیته ادرار و سایر عواقب مضر برای سلامتی شوند. سنگ‌های اسیداوریک، نوعی سنگ کلیه، ممکن است در نتیجه این اتفاق ایجاد شوند.

بر اساس یک نظریه، تخریب استخوان و ماهیچه ممکن است در اثر اسیدیته بیش از حد ایجاد شود. به همین دلیل: وقتی خون شما بیش از حد اسیدی می‌شود، بدن شما کلسیم را از استخوان‌ها می‌گیرد تا PH را تنظیم کند. بااین‌حال، تحقیقات یافته‌های متفاوتی را در مورد اینکه چگونه غذاهای اسیدی ممکن است بر سلامت استخوان و ماهیچه تأثیر بگذارد، نشان داده است، زیرا رژیم غذایی افرادِ موردِ آزمایش، متفاوت است.

به‌عنوان بخشی از یک رژیم غذایی سالم و متعادل که شامل مقدار زیادی میوه و سبزیجات است، مصرف متوسط ​​غذاهای اسیدی بعید است که باعث ازبین‌رفتن عضلات و استخوان یا افزایش خطر بیماری مزمن شود. اسید فسفریک، یک عنصر رایج در نوشابه‌های تیره، با کاهش تراکم استخوان زمانی که با شیر، یک نوشیدنی غنی از کلسیم و پروتئین جایگزین شود، مرتبط است.

سرطان، بیماری کبد و بیماری قلبی همگی ممکن است با رژیم غذایی اسیدی تشدید شوند. برخی از وعده‌های غذایی و نوشیدنی‌های خاص نسبت به نوشابه‌ها یا پروتئین اسید کمتری تولید می‌کنند، اما هنوز تأثیر قلیایی قابل‌توجهی که بیشتر میوه‌ها و سبزیجات ایجاد می‌کنند ندارند.

اثرات مضر غذاهای اسیدی

بر اساس تحقیقات، اسیدوز متابولیک مزمن ممکن است به دلیل عدم تعادل پایدار در تعادل اسید و باز ایجاد شود. سطوح اسیدی بالا مزمن در بدن ممکن است خطر ابتلا به برخی بیماری‌ها را افزایش دهد. ‌

غذاها و ادراری که اسیدیته بالایی دارند؛ اگر رژیم اسیدی داشته باشید PH ادرار شما کاهش می‌یابد. سنگ‌های اسیداوریک، نوعی سنگ کلیه، ممکن است در اثر مصرف بیش از حد پروتئین حیوانی و نوشیدنی‌های گازدار ایجاد شوند.

غذاهایی که دارای اسید بالا و همچنین خون هستند؛ به گفته بسیاری از محققان، سطح pH خون به‌ندرت تحت‌تأثیر خوردن وعده‌های غذایی اسیدی یا قلیایی قرار می‌گیرد. برای بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت یا بیماری کلیوی، ایجاد سطوح اسیدی بیش از حد در خون رایج است. اکسیژن خون ممکن است در نتیجه بیماری ریوی کاهش یابد.

سخن پایانی

PH مخفف پتانسیل هیدروژن است و میزان غلظت یون‌های هیدروژن را در یک غذا یا هر نوع محلول دیگری نشان می‌دهد. مقیاس pH از 0 تا 14 متغیر است. 1 اسیدی‌ترین مقدار و 14 اساسی‌ترین است، به‌این‌ترتیب محصولاتی که خیلی اسیدی نیستند نامیده می‌شوند. آن‌هایی که دارای مقدار 7 هستند خنثی، نه اسیدی و نه بازی در نظر گرفته می‌شوند و آن‌هایی که بالاتر از 7 هستند قلیایی هستند.

روش کمی کردن سطح اسیدیته با قانون کمتر بیشتر و بیشتر کمتر است. یعنی هرچه یک ماده غذایی اسیدی‌تر باشد PH آن کمتر است و بالعکس. اکثریت‌قریب‌به‌اتفاق غذاها در مقیاس pH 3 تا 7 هستند (به جز، به‌عنوان‌مثال، سفیده تخم‌مرغ که بالای 7 است).

تری سدیم سیترات یک نمک سه پایه اسید سیتریک است. این ماده با خنثی‌سازی کامل اسید سیتریک با هیدروکسید سدیم یا کربنات خلوص بالا و متعاقب آن تبلور تولید می‌شود. تری سدیم سیترات به‌طور گسترده در غذاها، نوشیدنی‌ها و کاربردهای فنی مختلف به‌طور عمده به‌عنوان عامل بافر، جداکننده یا امولسیون کننده استفاده می‌شود. در این مقاله قصد داریم به بررسی اطلاعات مفید شامل خطرات و کاربرد تری سدیم سیترات بپردازیم.

ویژگی‌های تری سدیم سیترات

تری سدیم سیترات به‌صورت کریستال‌های سفید و دانه‌ای یا به‌صورت پودر کریستالی سفیدرنگ با طعم دلپذیر و شور دیده می‌شود. در هوای مرطوب کمی رقیق است، آزادانه در آب حل می‌شود و عملاً در اتانول (96 درصد) نامحلول است. تری سدیم سیترات یک نمک غیر سمی و خنثی با واکنش‌پذیری کم است. اگر در دمای محیط نگهداری شود ازنظر شیمیایی پایدار است. تری سدیم سیترات کاملاً زیست‌تخریب‌پذیر است و می‌توان آن را با زباله‌های معمولی یا فاضلاب دفع کرد.

کاربردهای تری سدیم سیترات

تولید تری سدیم سیترات معمولاً از میوه‌ها و یا از طریق تخمیر مخمر یا حتی استخراج حلال انجام می‌شود. ممکن است نیز از خنثی‌سازی اسید سیتریک با هیدروکسید سدیم نیز تولید شود. از این ترکیب معمولاً در تولید ده‌ها محصول مانند شامپو، نرم‌کننده، ضد آفتاب، مرطوب‌کننده صورت، لوازم‌آرایش، دستمال مرطوب کودک، شوینده مایع لباسشویی و صابون استفاده می‌شود. کاربردهای این ماده شیمیایی بسیار زیاد است ازجمله آن‌ها می‌توان به تولید مواد غذایی، تولید نوشیدنی‌ها، استفاده در پزشکی، در صنایع و … اشاره کرد.

کاربردهای صنعتی تری سدیم سیترات:

• چسب، درزگیر
• مواد شیمیایی کشاورزی، کودهای شیمیایی
• ساخت‌وساز
• جوهر، رنگ و پوشش
• حفاری نفتی
• کاغذ
• پلاستیک، پلیمر
• نساجی، چرم

کاربرد تری سدیم سیترات در نوشیدنی‌ها:

• نوشیدنی‌های الکلی
• نوشابه‌های گازدار
• نوشیدنی‌های فوری، شربت
• آبمیوه نوشیدنی
• چای و قهوه
• ورزش و نوشیدنی‌های انرژی‌زا

کاربرد تری سدیم سیترات در غذاها:

• غذای کودک
• نانوایی
• غلات و تنقلات
• قنادی
• لبنیات و جایگزین‌های لبنی
• دسر و بستنی
• طعم دهی
• غذاهای آماده و فوری
• سس و چاشنی

کاربرد تری سدیم سیترات در داروسازی:

• عامل بافر
• عامل کیلیت
• منبع معدنی

کاربرد تری سدیم سیترات در مراقبت‌های بهداشتی:

• مراقبت تغذیه‌ای
• تجهیزات پزشکی
• مکمل‌های غذایی
• محصولات دارویی

کاربرد تری سدیم سیترات در مراقبت شخصی:

• لوازم‌آرایشی رنگی
• عطرها
• مراقبت از مو
• بهداشت دهان
• مراقبت از پوست
• محصولات صابون و حمام

کاربرد تری سدیم سیترات در پاک‌کننده‌ها و شوینده‌ها:

• ظرف‌شویی
• پاک‌کننده‌های صنعتی
• مراقبت از لباسشویی
• مراقبت از سطح

کاربردتری سدیم سیترات در خوراک و غذای حیوانات خانگی:

• خوراک
• مواد غذایی حیوان خانگی

استفاده از تری سدیم سیترات در همودیالیز

همودیالیز و درمان‌های مرتبط برای کسانی که کلیه‌های نارسایی دارند، همگی شامل جریان خون از طریق یک مدار خارج از بدن است. این مدار خارج از بدن (دستگاه دیالیز و اتصالات آن از بدن و برگشت به بدن) یک محیط غیر فیزیولوژیکی و طرفدار انعقاد است. برای مقابله با تمایل به لخته شدن خون بیماران در طول جریان از طریق این مدار خارج بدنی، از عوامل ضد انعقاد که به‌طور موقت فرآیند لخته شدن طبیعی را مهار می‌کنند، استفاده می‌شود. ازنظر تاریخی، هپارین تنها ضد انعقاد مورداستفاده برای این منظور بود و درحالی‌که حالت استاندارد ضد انعقاد باقی می‌ماند، جایگزین‌هایی وجود دارد که ممکن است در برخی شرایط مناسب‌تر باشند. تری سدیم سیترات، یکی از این جایگزین‌ها است. استفاده از تری سدیم سیترات بدون خطر نیست. تغییرات متابولیک بالقوه مضر ازجمله اختلال در تعادل اسید-باز که می‌تواند با ضد انعقاد تری سدیم سیترات مرتبط باشد موردبحث قرار خواهد گرفت.

خطرات تری سدیم سیترات

تابه‌حال خطرات و عوارض خاصی برای تری سدیم سیترات مشاهده نشده است. به‌طوری‌که سازمان غذا و داروی آمریکا نیز ایمن بودن این ترکیب شیمیایی را تأیید کرده است؛ بنابراین استفاده از تری سدیم سیترات در محصولات آرایشی نیز ایمن و مفید است. هیچ مطالعه و تحقیقی این ماده را تحریک‌کننده یا حساس کننده پوست نشان نداده است؛ بنابراین همه افراد قادر به استفاده از آن هستند. در مواد غذایی به علت استفاده بسیار اندک از آن بعید است که عوارضی داشته باشد.

نتیجه‌گیری

تری سدیم سیترات در موارد زیادی ازجمله زمینه پزشکی، دارویی و علوم غذایی کاربرد دارد. در درمان سنگ کلیه، در انعقاد خون و در متابولیسم سلولی مفید است. به‌عنوان یک ماده افزودنی غذایی مضر نیست اما شاید با داروهای مختلف تداخل داشته باشد. به‌عنوان‌مثال ممکن است به کسانی که از قبل دارای شرایط خاص مانند هیپرکالمی هستند آسیب برساند.

مریم ابولی

سوربات پتاسیم که یک افزودنی مواد غذایی سالم و غیر سمی است چه عوارضی برای بدن دارد؟ ما در این مقاله قصد داریم مشکلات سلامتی درازمدت و عوارض جانبی را که این ماده ایجاد می‌کند بررسی کنیم. درحالی‌که سوربات پتاسیم را می‌توان به‌طور طبیعی تهیه کرد رایج‌ترین روش تولید سوربات پتاسیم از طریق روش‌های مصنوعی است به‌طور خاص با خنثی کردن اسید سوربیک با پراکسید هیدروژن. نتیجه ترکیبی مشابه با ترکیب موجود در طبیعت است. سوربات پتاسیم یک پودر سفید بلوری، دانه‌ای با طعم و بوی خنثی است که به‌سادگی آب را جذب می‌کند. فعالیت این ماده با کاهش مقدار PH افزایش می‌یابد. در ادامه با ضرر مصرف سوربات پتاسیم برای بدن آشنا خواهیم شد.

کاربرد سوربات پتاسیم چیست؟

این ماده شیمیایی برای جلوگیری از رشد قارچ‌ها به صنایع غذایی اضافه می‌شود. سوربات پتاسیم هیچ طعم یا بویی ندارد که به‌طور مصنوعی از اسید سوربیک و هیدروکسید پتاسیم تولید می‌شود. سوربات پتاسیم یک افزودنی شیمیایی است که به‌عنوان یک نگه‌دارنده در غذاها، نوشیدنی‌ها و محصولات مراقبت شخصی استفاده می‌شود. سوربات پتاسیم برای چندین دهه به دلیل خواص ضد میکروبی آن موردتوجه قرارگرفته است و یک نگه‌دارنده غذایی مؤثر است که در محصولات لبنی، شراب و شیرینی یافت می‌شود. سوربات پتاسیم می‌تواند از رشد قارچ‌ها، کپک‌ها، مخمرها و سایر پاتوژن‌های غذایی مضر جلوگیری کند.

سوربات پتاسیم در محصولات آرایشی و بهداشتی

این ماده شیمیایی علاوه بر مواد غذایی در محصولات آرایشی و بهداشتی نیز یافت می‌شود. از آن به‌عنوان یک ماده ضد میکروب و نگه‌دارنده ملایم به‌جای پارابن‌ها استفاده می‌شود. ضد آفتاب‌ها، انواع مرطوب‌کننده، انواع کرم، شامپوها و محصولات مرتبط با مو حاوی درصدی از سوربات پتاسیم به‌عنوان نگه‌دارنده هستند زیرا آن‌ها نیز مانند مواد غذایی امکان دارد آلوده شوند. این ماده معمولاً برای پوست بی‌خطر است. در موارد نادر حساسیت‌های پوستی نسبت به سوربات پتاسیم مشاهده‌شده است.

ایمنی سوربات پتاسیم

سوربات پتاسیم با توقف رشد کپک‌ها، مخمرها و قارچ‌ها ماندگاری غذاها را طولانی‌تر می‌کند. ایمنی و استفاده از آن به‌عنوان یک نگه‌دارنده در پنجاه سال گذشته موردتحقیق قرارگرفته است. سازمان غذا و داروی ایالات‌متحده (FDA) آن را در صورت استفاده مناسب به‌طورکلی ایمن می‌شناسد. هنگامی‌که سوربات پتاسیم را به‌عنوان یک افزودنی غذایی می‌خورید به‌صورت بی‌ضرر از سیستم شما به‌عنوان آب و دی‌اکسید کربن عبور می‌کند و در بدن شما جمع نمی‌شود.

برخی از افراد ممکن است واکنش آلرژیک به سوربات پتاسیم موجود در غذاها داشته باشند. این آلرژی‌ها نادر هستند. آلرژی به سوربات پتاسیم بیشتر در لوازم‌آرایشی و محصولات شخصی رایج است. جایی که می‌تواند باعث تحریک پوست یا پوست سر شود. بااین‌حال سوربات پتاسیم را با خطر کم به‌عنوان یک محرک پوست ارزیابی کرده است. اگر از سوربات پتاسیم به‌عنوان یک ماده خالص استفاده ‌می‌کنید مثلاً در شراب سازی، در صورت ریختن آن می‌تواند چشم و پوست شما را تحریک کند.

انتخاب‌هایی که برای شما سالم هستند

برچسب مواد غذایی خود را با دقت بخوانید. ازآنچه در غذای شما است آگاه باشید. حتی اگر سوربات پتاسیم و سایر افزودنی‌ها بی‌خطر در نظر گرفته شوند می‌توانید با خوردن غذاهای فرآوری شده کمتر از آن‌ها اجتناب کنید. اگر فکر می‌کنید به سوربات پتاسیم حساسیت دارید ببینید آیا واکنش‌های آلرژیک شما با قطع مصرف یا استفاده از اقلام حاوی این افزودنی از بین می‌رود یا خیر. تحقیقات نشان داده است که سوربات پتاسیم برای اکثر افراد برای خوردن بی‌خطر است اگرچه ممکن است هنگام استفاده در محصولات مراقبت شخصی باعث ایجاد حساسیت‌های پوستی شود.

نتیجه‌گیری

سوربات پتاسیم نه‌تنها برای بدن ایمن در نظر گرفته‌شده است بلکه به محافظت از مصرف‌کنندگان در برابر برخی از مشکلات بالقوه بسیار تند و زننده کمک می‌کند. طبق FDA و CSPI سوربات پتاسیم به‌طورکلی به‌عنوان یک ایمن برای مصرف توصیه می‌شود. این ماده که به‌عنوان یک افزودنی و نگه‌دارنده غذایی تعریف می‌شود در مقادیر بسیار کم استفاده می‌شود. USDA خاطرنشان می‌کند اگرچه مقدار خالص بسته به سازنده متفاوت است.

قانون فدرال حکم می‌کند که یک محصول نمی‌تواند بیش از 0.3 درصد وزنی سوربات پتاسیم داشته باشد. درمجموع احتمال ایجاد عوارض جانبی مضر سوربات پتاسیم بسیار کم است؛ اما اگر علائم یک واکنش آلرژیک احتمالی را تجربه کردید (مانند سوزن سوزن شدن، دهان، تورم، خارش یا کهیر) خوردن یا استفاده از محصول را متوقف کنید. همیشه برای واکنش‌های آلرژیک شدید مانند تورم صورت یا مشکلات تنفسی به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید.

آیا می‌دانستید که شما می‌توانید از اسید سیتریک به عنوان تمیزکننده و پاک‌کنندۀ پارچه، لباس و محلفه استفاده کنید؟ آیا می‌دانستید که اثر مثبت اسید سیتریک دقیقاً به همان اندازه‌ای است که مواد رسوب‌زدای شیمیایی عمل می‌کنند؟ علاوه‌بر آن، راحتی استفاده از سیتریک اسید نیز برای تمیزکردن لباس و پارچه، دقیقاً مانند راحتیِ همان مواد شیمیایی است که پیش از این استفاده می‌کردید. از کاربردهای استفاده از اسید سیتریک می‌توان به نرم‌کنندگیِ پارچه و لباس و همچنین پاک‌کنندگی و لکه‌بریِ سرویس بهداشتی و دیگر سطوح اشاره کرد. در این مطلب به بررسی کاربرد اسید سیتریک برای تمیز کردن پرداخته شده است.

سیتریک اسید، راهکاری نوین برای تمیزکردن پارچه و لباس

همان‌طور که شاید خودتان نیز متوجه شده باشید، امروزه در ذهن مردم آگاهی از سبک زندگیِ سازگارتر با محیط زیست نه تنها در مورد خوراک و مواد غذایی، لباس و پوشاک تغییر کرده است، بلکه در زمینه‌های پاکیزگی و تمیزکردن وسایل و پارچه‌ و لباس نیز رو به دگرگونی‌های سازنده‌تری رفته است.

شرکت‌های تولیدکنندۀ وسایل و مواد تمیزکننده، نگاه خود را به سمت تولید محصولاتی لطیف‌تر و همچنین مسئولانه‌تر برده‌اند. نگاهی که می‌تواند در آینده‌ای سالم و عاری از مواد شیمیایی مضر و جایگزینیِ آن‌ها با موادی مثل اسید سیتریک نقش واضحی داشته باشد.

اسید سیتریک چه مزیت‌هایی را نسبت به دیگر مواد شیمیاییِ پاک‌کننده دارد؟

اولین مزیت سیتریک اسید در پاک‌کردن لباس و پارچه، این است که مواد شیمیایی ناسالم و مضر هستند. ترکیباتی که در مواد شیمیایی تمیزکننده وجود دارد، علاوه‌بر شخص مصرف‌کننده می‌توانند بر محیط زیست نیز اثر مخرب و نامطلوبی برجای بگذارند. این در حالی است که اسید سیتریک از ترکیبات شیمیایی مضر درست نشده و مصرف آن به هیچ عنوان اثرات ناخواستۀ جانبیِ مواد شیمیایی را به دنبال ندارد.

مزیت دوم اسید سیتریک نسبت به محصولات شیمیایی این است که قیمت مناسب‌تری دارد. علاوه‌بر آن هزینه‌های جانبی تخریب محیط زیست را به دنبال ندارد.

به عنوان سومین مزیت سیتریک اسید در پاک‌کردن ملحفه و لباس می‌توان به این موضوع اشاره کرد که شما در هنگام تهیه و استفاده از اسید سیتریک، به‌جای این با فهرست بلندبالایی از مواد شیمیایی گوناگون مورد استفاده در یک محصول سر و کله بزنید، تنها با یک ترکیب ساده سر و ‌کار دارید که به‌عنوان یک چاره‌سازِ خانگی در سرتاسر جهان شناخته شده است.

مزیت دیگر اسید سیتریک این است که ویژگیِ تمیزکنندگیِ آن صرفاً به پاک‌کردن پارچه، لباس و یا محلفه و استفاده‌های داخل خانه چون رسوب‌زداییِ کتری، ماشین لباسشویی و دیگر وسایل محدود نمی‌شود و در بیرون از خانه نیز بسیار کاربردی است.

اما مراقب باشید!

در کنار همۀ مزایایی که از اسید سیتریک در پاک‌کردن پارچه و لباس و دیگر اقلام گفته شد، نباید از یاد رود که این ماده در اصل چیست.

نام اسید سیتریک مقدم بر مزیت‌های استفاده از آن است، زیرا این مادۀ به‌ظاهر نامحسوس، هنوز باز هم یک اسید است. بنابراین، در میزان غلظت آن دقت کنید و از تماس چشمی جداً خودداری کنید!

همچنین در صورتی که پوست حساسی دارید، توصیه می‌کنیم از دستکش پلاستیکیِ استاندارد و مقاوم استفاده کنید!

کمی بیشتر دربارۀ سیتریک اسید

اسید سیتریک به دو صورت پودر و مایع در بازار موجود است. برای جلوگیری از استفاده از پسماندهای پلاستیکیِ تجزیه‌ناپذیر، توصیه می‌کنیم نوع پودری آن را انتخاب و برای تمیزکردن لباس و ملحفه استفاده کنید.

پودر اسید سیتریک اغلب در کاغذ بسته‌بندی می‌شود و به صورت فله در دسترس است، در حالی که شکل مایع آن بیشتر در بطری‌های پلاستیکی بسته‌بندی می‌شود.

آیا شستن لباس و پارچه‌های طبیعی و مصنوعی با اسید سیتریک امکان‌پذیر است؟

اگر بخواهیم خلاصه بگوییم بله، شستن لباس و پارچه‌هایی که دارای الیاف طبیعی یا مصنوعی هستند با استفاده از سیتریک اسید ممکن است.

شما برای تمیزکردن لباس‌ و پارچه‌های نخی، پنبه‌ای و کتانی مجوز استفاده از اسید سیتریک را دارید اما بایستی بدانید که سایر بافت‌ها را نبایستی با سیتریک اسید تمیز کنید.

ممکن است محصولاتی با عنوان اسید سیتریکِ “لیمو” را دیده باشید. چنین محصولاتی لباس و پارچه‌های سفید را به خوبی تمیز می‌کنند و اصطلاحاً مانند روز اولش به شما تحویل می‌دهند. اگر پارچه‌های سفید دچار لکه‌های زردی شده باشند، اسید سیتریک پوشش زردرنگ را از آن‌ها جدا می‌کند و در نهایت پاکیزگی به شما می‌دهد.

نکته: باید دقت شود که اگر میزان مادۀ مصرفی رعایت نشود و بیشتر از حد ممکن باشد، می‌تواند به الیاف آن بافت پارچه‌ای آسیب برساند.

دو توصیۀ مهم به هنگام تمیزکردن پارچه، لباس و ملحفه

در این‌جا به دو توصیه دربارۀ استفاده از سیتریک اسید برای تمیزکردن پارچه، لباس و ملحفه می‌پردازیم.

توصیۀ اول:

اولین مورد دربارۀ موضوع «آب سخت» است. این توصیه برای ساکنان مناطقی مناسب است که آب آنان حاوی درصد بالایی از نمک و دیگر املاح است که لباس‌های کتانیشان در تعامل با آن به سرعت پوششی مایل به خاکستری یا زرد پیدا می‌کند و در هنگام لمس‌کردنشان باعث ایجاد احساس ناخوشایندی می‌شوند.

حدود یک بار در ماه اقلام سفید خود را با استفاده از اسید سیتریک بشویید. مقدار مصرف برای شستشوی 2 کیلوگرم پارچۀ کتانی، میزان 1 قاشق غذاخوری اسید سیتریک است. این ماده آب را نرم می‌کند، پارچه را حالت می‌دهد و به‌عنوان یک سفیدکنندۀ نرم و لطیف بر روی پارچه عمل می‌کند.

توصیۀ دوم:

مورد دوم دربارۀ لباس‌هایی است که زرد شده‌اند. اگر متوجه شدید که لکه‌های زرد رنگی روی لباس و یا پارچۀ سفید و کتانی ظاهر شده است، 1 قاشق چایخوری اسید سیتریک را به پودر لباسشویی معمولی خود اضافه کنید و سپس شستشوی معمولی و استاندارد خود را انجام دهید. اگر در برخی از موارد زردی به‌طور کامل از بین نرفت، می‌توانید این کار را تکرار کنید. اما این کار بیشتر یک اقدام پیشگیرانه است، نباید اغلب اوقات به آن متوسل شد.

اسید سیتریک را از کجا تهیه کنیم؟

همان‌طور که ذکر کردیم اسید سیتریک به دو صورت خشک(پودر) و مایع(آب‌دار) در بازار موجود است. شما می‌توانید انواعی از اسید سیتریک را با هدف‌های مختلف تمیزکردن پارچه و لباس و ملحفه و همچنین رسوب‌زدایی از فروشگاه بزرگ زکیّه ‌تجارت خرید نمایید. در هنگام خرید اسید سیتریک از زکیّه ‌تجارت، ضایعات و پسماندهای تجزیه‌ناپذیرِ غیرضروری صرفه‌جویی و حذف شده‌اند و محصولات در قالب دوستدارانه با محیط زیست به مشتریان عزیز ارائه می‌شود.

گروه بازرگانی زکیّه تجارت با بهترین کیفیت و مناسب‌ترین قیمت و همچنین همراه داشتن خدمات پس از فروش توانسته است قدم مهمی را در ارائۀ بهترین محصولات و در نتیجه کسب رضایت مشتریان عزیز بردارد.

آب اکسیژنه یک ترکیب شیمیایی بسیار ناپایدار است. دو مولکول هیدروژن با دو مولکول اکسیژن ترکیب می‌شوند و این ماده را تشکیل می‌دهند؛ بنابراین فرمول شیمیایی آن H2O2 است. این ساده‌ترین پراکسید است (زیرا ترکیبی با پیوند منفرد اکسیژن – اکسیژن است). آب‌اکسیژنه به‌عنوان اکسیدکننده، سفیدکننده و ضدعفونی‌کننده کاربردهای اساسی دارد. ازآنجایی‌که این ترکیب ناپایدار است، در مجاورت نور به‌آرامی تجزیه می‌شود. آب‌اکسیژنه معمولاً با یک تثبیت‌کننده در محلول اسیدی ضعیف ذخیره می‌شود؛ زیرا ناپایدار است. می‌توان آن را در سیستم‌های بیولوژیکی از جمله بدن انسان یافت. پراکسیدازها آنزیم‌هایی هستند که از آب اکسیژنه استفاده یا تجزیه می‌کنند.

خواص آب اکسیژنه

به‌طورکلی خواص فیزیکی و شیمیایی آب اکسیژنه به شرح زیر است:

خواص فیزیکی آب اکسیژنه

• به رنگ آبی کم‌رنگ است. به دلیل پیوند -H مایع شربتی غلیظ بدون بو است.
• طعم تلخی دارد که باعث ایجاد تاول‌های پوستی می‌شود.
•  محلول در آب، الکل و اتر است.
• دمای جوش 150 درجه سانتیگراد و نقطه انجماد 0.89- درجه سانتیگراد است. همچنین نقطه جوش آب اکسیژنه بالاتر هم می‌رود زیرا پیوند هیدروژنی بین مولکولی در آن قوی‌تر از آب است.
• دارای پیوندهای قطبی و غیرقطبی است و دیامغناطیس است.
• دارای ویسکوزیته بالاتر از آب است. چگالی آن حدود 40 درصد از آب بیشتر است.
• فرم غلیظ خالص در حدود 150 درجه سانتی‌گراد می‌جوشد. اما در این دما دچار تجزیه حرارتی شده و واکنش انفجاری دارد. به همین دلیل است که معمولاً به شکل آبی ذخیره می‌شود. همچنین برای جلوگیری از واکنش آن با نور، آن را در ظروف تیره‌رنگ نگهداری می‌کنند. باید به‌خاطر داشت که ما هیچ‌دانش عملی در مورد نقطه‌جوش آب اکسیژنه نداریم. این فقط یک فرض نظری است. این به این دلیل است که قبل از رسیدن به نقطه‌جوش منفجر می‌شود.
• در آب قابل اختلاط است، یعنی در صورت مخلوط شدن با آب، محلول همگنی تشکیل می‌دهد.
• ماهیت اسیدی دارد.

خواص شیمیایی آب اکسیژنه

به دلیل ساختار مولکولی، H2O2 یک ماده بی‌نظیر است. این ماده از اتم‌های اکسیژن در حالت اکسیداسیون 1- ساخته شده است که برخلاف حالت‌های اکسیداسیون 0 یا -2 در بسیاری از ترکیبات دیگر است. این نشان می‌دهد که بسته به pH محلول آن، این ماده شیمیایی می‌تواند هم به عنوان اکسیدکننده و هم به عنوان یک عامل کاهنده عمل کند.

موارد استفاده از آب اکسیژنه

آب اکسیژنه کاربردهای مختلفی دارد. برخی از آن‌ها به شرح زیر است:

آب اکسیژنه به‌عنوان سفیدکننده

آب اکسیژنه می‌تواند به عنوان یک عامل سفیدکننده استفاده شود. به دلیل خاصیت اکسیدکننده، H2O2 می‌تواند مستقیماً با پیوندهای دوگانه در مولکول‌های آلی بزرگ واکنش داده و پراکسیدهای آلی را تشکیل دهد. H2O2 برای سفید کردن خمیر چوب برای کاغذ سفید و ملانین موجود در مو به این روش استفاده می‌شود.

آب اکسیژنه به‌عنوان یک عامل سفیدکننده برای الیاف ثانویه جذاب است. هنگامی که سطوح بالایی از روشنایی موردنیاز است، آب اکسیژنه رایج‌ترین ماده شیمیایی مورداستفاده برای سفیدکردن خمیر با بازده بالا است.

اشکال اصلی این است که آب اکسیژنه دارای ظرفیت ضدعفونی‌کننده و اکسیدکننده محدودی در غلظت‌های فعال است که برای ضدعفونی استخرهای شنا موردنیاز است. مسئله دیگر تجزیه سریع آب‌اکسیزنه در آب و وجود رادیکال‌های اکسیژن است.

آب‌اکسیژنه به‌عنوان ماده شوینده

یکی از کاربردهای صنعتی عمده این ترکیب، ساخت سدیم پرکربنت و پربورات سدیم است که به‌عنوان سفیدکننده ملایم در شوینده‌های لباسشویی استفاده می‌شود. پرکربنت سدیم یک ماده فعال در محصولاتی مانند شوینده لباسشویی OxiClean و Tide است. وقتی در آب حل می‌شود، آب اکسیژنه و کربنات سدیم آزاد می‌کند.

آب اکسیژنه برای تولید ترکیبات آلی

از آب‌اکسیژنه در تولید چندین پراکسید آلی استفاده می‌شود که نمونه‌ای از آن دی بنزوئیل پراکسید است. از آن در پلیمریزاسیون‌ها، به‌عنوان سفیدکننده آرد و همچنین به‌عنوان درمان آکنه استفاده می‌شود.

آب‌اکسیژنه به‌عنوان ضدعفونی‌کننده

میکروب‌ها مانند اکثر ویروس‌ها و باکتری‌ها توسط آب‌اکسیزنه از بین می‌روند. یک ضدعفونی‌کننده با غلظت 3 درصد آب اکسیژنه معمولاً در سوپرمارکت‌ها موجود است. هنگام کار با آب‌اکسیزنه باید مراقب بود؛ زیرا می‌تواند سطوح خاصی را از بین ببرد و نسبت به برخی از ضدعفونی‌کننده‌ها یک ماده شیمیایی مضرتر است.

از زمان‌های بسیار قدیم، آب‌اکسیژنه به دلیل هزینه کم و دردسترس‌بودن سریع در مقایسه با سایر ضد عفونی‌کننده‌ها برای ضدعفونی‌کردن زخم‌ها استفاده می‌شده است. بااین‌حال، در زمان‌های اخیر، تصور می‌شود که از بهبودی جلوگیری می‌کند و باعث ایجاد جای زخم می‌شود، زیرا سلول‌های تازه تشکیل‌شده پوست را از بین می‌برد.

کاربردهای آب اکسیژنه برای گیاهان

باید هفته‌ای یکبار یا بعد از بارندگی، گیاهان بالغ را با محلول پراکسید هیدروژن آبیاری کرد. مقدار مساوی آب مقطر و آب اکسیژنه 3 درصد را در یک کاسه مخلوط کنید. گیاهان آلوده و اطراف آن‌ها را با یک بطری اسپری کاملاً خیس کنید.

آب اکسیژنه را می‌توان برای رشد طیف وسیعی از گیاهان در باغ‌های هیدروپونیک، تخت‌های مرتفع و گلخانه‌ها استفاده کرد. این ماده با آزادکردن اکسیژن به‌عنوان یک جایگزین اکسیژن برای گیاهان عمل می‌کند. همچنین به نظر می‌رسد که برای سلامت و نمو گیاهان بسیار مفید است. آب اکسیژنه همچنین ممکن است به درمان قارچ خاک کمک کند.

آب اکسیژنه به افزایش سطح اکسیژن در آب کمک می‌کند. همچنین به حذف هرگونه باکتری که باعث ایجاد کپک یا قارچ می‌شود نیز کمک می‌کند. تخم‌ها و لاروهای پشه قارچ در این فرایند از بین می‌روند. این محلول همچنین به افزودن اکسیژن به خاک گیاهان داخلی و همچنین حذف سایر آفات باکتریایی یا قارچی کمک می‌کند. علاوه‌برآن به درمان عفونت‌های قارچی در گیاهان و پاک‌سازی حوضچه‌های آلوده به جلبک نیز کمک می‌کند.

آب‌اکسیژنه مورداستفاده در دندانپزشکی

در دندانپزشکی امروزی، از این ماده به طور ایمن و کارآمد استفاده می‌شود. اگرچه سفیدکردن دندان محبوب‌ترین کاربرد آن است، اما نشان‌داده‌شده است که آب اکسیژنه در درمان التهاب لثه و پریودنتیت فواید سلامتی قابل‌توجهی دارد.

غرغره کردن آب اکسیژنه می‌تواند به تسکین گلودرد، ضدعفونی‌کردن دهان و سفیدکردن دندان‌ها کمک کند. آب اکسیژنه به دلیل خواص ضدباکتریایی خود می‌تواند به درمان بیماری لثه کمک کند. بیوفیلم یک‌لایه لزج از باکتری است که با تشکیل پلاک روی دندان‌ها ایجاد می‌شود. آب اکسیژنه اکسیژن تولید می‌کند که به تخریب باکتری‌ها کمک می‌کند.

هنگام استفاده از ژل سفیدکننده دندان با غلظت‌های بالای آب اکسیژنه، بافت‌های نرم داخل دهان محافظت نمی‌شوند. در یک واکنش دردناک به این ژل سفت، لثه‌ها سفید شده و تاول می‌زنند. خوشبختانه این زخم‌ها موقتی هستند و به‌راحتی بهبود می‌یابند.

آب‌اکسیزنه عامل کنترل آلودگی

شاید مهم‌ترین کاربرد آب اکسیژنه در حفاظت از محیط‌ زیست باشد. از آن در کنترل آلودگی هوا استفاده می‌شود، جایی که برای تصفیه پساب‌های زباله‌های صنعتی استفاده می‎شود. همچنین در بازگرداندن شرایط هوازی به فاضلاب و مواد زائد صنعتی استفاده می‌شود.

سایر موارد استفاده آب اکسیژنه عبارت‌اند از:

•  در برخی از فرایندهای تصفیه فاضلاب برای حذف ناخالصی‌های آلی استفاده شده است.
•  برای استریل کردن سطوح مختلف از جمله ابزارهای جراحی استفاده می‌شود و ممکن است به‌عنوان بخار برای استریل کردن اتاق استفاده شود.
•  یک جایگزین امن برای محیط‌زیست برای سفیدکننده‌های مبتنی بر کلر است، زیرا تجزیه می‌شود و آب و اکسیژن را تشکیل می‌دهد و به طور معمول به‌عنوان یک عامل ضدمیکروبی توسط سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) پذیرفته شده است.
• مواجهه پوستی با محلول‌های رقیق آب اکسیژنه می‌تواند باعث سفید شدن پوست شود.
• در اکثر خمیردندان‌های سفیدکننده وجود دارد. می‌توان این ترکیب را با جوش شیرین و نمک مخلوط کرد تا خمیردندان خانگی درست شود.
• این ترکیب به طور گسترده در تولید داروهای جایگزین استفاده می‌شود. استفاده از آب اکسیژنه می‌تواند شرایط مختلفی از جمله آمفیزم، آنفولانزا، ایدز و سرطان را درمان کند، اگرچه شواهد مناسبی از اثربخشی آن وجود ندارد.
• در آبزی پروری، از آب اکسیژنه برای کاهش مرگ و میر ناشی از میکروارگانیسم‌های مختلف استفاده می‌شود.
• می‌توان از آن برای استریل کردن برس‌های آرایشی و ضدعفونی مسواک استفاده کرد.
• یک ضدعفونی‌کننده ملایم است که می‌تواند برای بریدگی‌های کوچک، خراشیدگی و سوختگی برای جلوگیری از عفونت استفاده شود.
• در بخش نساجی به عنوان آنتی کلر برای از بین بردن کلر اضافی پس از سفید کردن استفاده می‌شود.
• برای بازگرداندن رنگ نقاشی‌های سربی که در نتیجه اثر H2S در هوا روی رنگ‌های سربی تیره شده‌اند استفاده می‌شود.

سخن پایانی

این ماده یک ترکیب شیمیایی هیدروژن – اکسیژن و یک مایع بی‌رنگ و شربتی است که به راحتی به اکسیژن و آب تجزیه می‌شود.

H2O2 مایعی بی‌رنگ است که از چند جهت شبیه آب است. خواص فیزیکی آن بسیار شبیه آب است با این تفاوت که 40 درصد چگالی آن بیشتر است. بااین‌حال، رفتار شیمیایی آب اکسیژنه و آب به طور قابل توجهی متفاوت است.

شکل آن H202، H—O—O—H است که هر خط تیره منعکس‌کننده یک پیوند کووالانسی است. یعنی هر پیوند حاوی یک جفت الکترون متقابل است که به طور رسمی یکی از هر اتم در انتهای پیوند است. پیوندهای H-O قطبی هستند، در حالی که پیوندهای O-O قطبی نیستند.

آب اکسیژنه مایعی است که می‌توان از آن به روش‌های مختلفی استفاده کرد. برخی از کاربرد آن شامل؛ ضدعفونی‌کننده، موادشوینده، درمان عفونت‌های قارچی،استریل کردن برس‌های آرایشی، سفیدکننده دندان‌ها، استریل کردن سطوح مختلف، تولید ترکیبات عالی و غیره است.