در این متن قصد داریم در رابطه با مواد نگهدارنده صحبت کنیم و مواد نگهدارنده مجاز و غیر مجاز و نگهدارنده‌های طبیعی و غیر طبیعی را به شما معرفی کنیم.
ممکن است این سوال برای شما پیش آید که اصلا مواد نگهدارنده به چه معنا است؟ در پاسخ به این سوال باید گفت همان طور که از اسمش نیز پیدا است، مواد نگهدارنده موادی هستند که به خوراکی‌ها و غذاها اضافه می‌شوند و سبب می‌شوند تا زمان فاسد شدن و بلا استفاده شدن مواد غذایی به تاخیر بیفتد. در این صورت می‌توان از مواد غذایی در مدت زمان بیشتری استفاده کرد.
اگر بخواهیم کمی علمی‌تر در رابطه با مواد نگهدارنده صحبت کنیم؛ مواد نگهدارنده موادی هستند که با افزوده شدن به غذا و مواد خوراکی، به میکروارگانیسم‌ها اجازه رشد در مواد غذایی را نمی‌دهند. اگر چه همان طور که گفتیم این موضوع سبب می‌شود که مواد غذایی دیرتر فاسد شوند، اما معمولا کیفیت و ارزش غذایی خوراکی‌ها را کاهش می‌دهند.
به طور کلی می‌توان گفت بسیاری از مواد غذایی که روزانه خریداری می‌کنیم، دارای مواد نگهدارنده هستند. بسیاری از شرکت‌های تولیدکننده مواد غذایی، به محصولات تولیدی خود مواد نگهدارنده را اضافه می‌کنند تا از این طریق از رشد میکروب‌ها و در نتیجه فاسد شدن محصولات غذایی در طی مدت زمان کوتاه جلوگیری کنند. برای اینکه بدانید کدام خوراکی ها نگهدارنده دارند به مقاله قبلی سر بزنید.
انواع روش های نگهداری مواد غذایی
از گذشته تا امروز از روش‌های متفاوتی برای بهبود شرایط نگهداری و افزایش طول عمر مواد غذایی استفاده شده است. برخی از این روش‌ها عبارت‌اند از:
- جوشاندن مواد غذایی.
- انجماد مواد غذایی.
- نگهداری از مواد غذایی در یخچال.
- پاستوریزه کردن مواد غذایی.
- تابش هسته‌ای
- بسته بندی خلا
- و بسیاری از روش‌های دیگر
مواد نگهدارنده غذایی
مواد نگهدارنده غذایی متعددی در دنیای امروز یافت می‌شوند که هر کدام کاربری خاص خود را دارند. اما به طور کلی می‌توان گفت که دو دسته نگهدارنده مواد غذایی داریم.
- نگهدارنده طبیعی
- نگهدارنده شیمیایی
در ادامه توضیحاتی را در رابطه با هر یک از موارد فوق ارائه خواهیم داد.
نگهدارنده طبیعی
از نگهدارنده‌های طبیعی مواد غذایی، مدت زمان بسیار زیادی است که در جهت جلوگیری و فاسد شدن زود هنگام مواد غذایی استفاده می‌شود. از جمله موادی که در این دسته قرار می‌گیرند می‌توانیم به نمک، شکر، سرکه و الکل اشاره کنیم.
همچنین روش‌هایی مانند انجماد مواد غذایی، جوشاندن مواد غذایی، نمک سود کردن و غیره نیز از جلمه روش‌های طبیعی نگهداری مواد غذایی به شمار می‌آیند.
جالب است بدانید که هنوز هم از نمک به عنوان نگهدارنده طبیعی گوشت و ماهی استفاده می‌شود.
نگهدارنده شیمیایی
از نگهدارنده شیمیایی در جهت حفظ مواد غذایی برای مدت طولانی استفاده می‌شود. یکی از موثرترین راه‌های جلوگیری از فاسد شدن مواد غذایی، استفاده از نگهدارنده‌های شیمیایی است.
مواد نگهدارنده شیمیایی بسیاری در صنایع غذایی استفاده می‌شود. از جمله نگهدارنده‌های شیمیایی می‌توان به نیتریت‌ها، بنزوآت‌ها، سولفیت‌ها، سوربات‌ها و غیره اشاره کرد. آنتی اکسیدان‌ها نیز در این دسته از مواد نگهدارنده قرار می‌گیرند.
بر خلاف مواد نگهدارنده طبیعی که اغلب ضرری ندارند، برخی از مواد نگهدارنده شیمیایی می‌توانند مضر باشند. از جمله نیتریت‌ها و دی اکسید گوگرد.
مواد نگهدارنده مضر
اگر از برخی از مواد نگهدارنده‌ها بیش از اندازه استفاده شود یا مناسب غذا نباشد، می‌تواند مشکلاتی را به وجود آورد. برخی از این موارد را در زیر آورده‌ایم.
- بنزوآت‌ها. از این مواد معمولا در نگهداری آب میوه‌ها و قهوه استفاده می‌شود. اما برخی معتقدند که این مواد ممکن است در ایجاد آلرژی نقش داشته باشد. گفته می‌شود که در کشور روسیه استفاده از این مواد نگهدارنده ممنوع است.
- بوتیلات. به گفته برخی از منابع استفاده از این مواد سبب بالا رفتن فشار خون و سطح کلسترول بدن می‌شود.
- کارامل‌ها. این مواد نگهدارنده که در رنگی سازی مواد غذایی نیز نقش مهمی ایفا می‌کنند باعث کمبود ویتامین B6 می‌شوند.
پیشنهاد ما این است که به این لیست بسنده نکنید و با مراجعه به مراجع رسمی وزارت بهداشت و درمان لیست کاملی از مواد نگهدارنده مجاز و غیر مجاز را به دست آورید.
سخن آخر
مواد نگهدارنده به بخش جدا نشدنی صنعت غذایی تبدیل شده است و تقریبا در تمامی خوراکی‌ها و مواد غذایی، شاهد حضور این مواد هستیم. مواد نگهدارنده خود به دو دسته مواد نگهدارنده طبیعی و مواد نگهدارنده شیمیایی تقسیم می‌شود. البته که استفاده از برخی از مواد نگهدارنده می‌تواند به بدن آسیب بزند و مشکلات متعددی را ایجاد کند. پیشنهاد می‌کنیم حتما به مراجع رسمی وزارت بهداشت مراجعه کنید و لیست کامل مواد نگهدارنده مجاز و غیر مجاز را بررسی کنید.