آسپارتام

آسپارتام یک شیرین‌کننده مصنوعی است که با نام‌های تجاری مانند NutraSweet® و Equal® به فروش می‌رسد و از اوایل دهه 1980 در ایالات‌متحده مورد استفاده قرارگرفته است. این ماده در بسیاری از غذاها و نوشیدنی‌ها مورداستفاده قرار می‌گیرد؛ زیرا بسیار شیرین‌تر از شکر است؛ بنابراین مقدار بسیار کمتری از آن می‌تواند به همان میزان طعم شیرینی بدهد. آسپارتام معمولاً به‌عنوان شیرین‌کننده مواد غذایی، نوشیدنی‌های آماده و بسیاری از دستورالعمل‌های غذایی كه به حرارت زیاد احتیاج ندارند (زیرا گرما باعث تجزیه آسپارتام می‌شود)، استفاده می‌شود. همچنین می‌تواند به‌عنوان یک طعم‌دهنده در برخی از داروها یافت شود.

آسپارتام چیست؟

آسپارتام یا Aspartame، یک شیرین‌کننده کم‌کالری است که برای دهه‌ها به‌عنوان راهی برای کاهش مصرف قندهای اضافی مورداستفاده قرارگرفته و درعین‌حال، رضایت شمارا در لذت بردن از یک ماده خوراکی شیرین فراهم می‌کند. آسپارتام حدود 200 برابر شیرین‌تر از قند است و به همین ترتیب فقط مقدار کمی شیرین‌کننده از این ماده برای ایجاد همان مقدار طعم شیرین تهیه‌شده توسط شکر لازم است. دربسته‌ها و محصولات خوراکی و غذاها و نوشیدنی‌های آماده‌، آسپارتام اغلب با سایر شیرین‌کننده‌ها یا اجزای غذا مخلوط می‌شود تا طعم‌های تلخ را به حداقل برساند و طعم کلی را افزایش دهد.

آسپارتام از دو اسیدآمینه تشکیل‌شده است، اسید آسپارتیک و فنیل آلانین. هنگام بلع‌، آسپارتام برای استفاده در سنتز پروتئین و متابولیسم به این اسیدهای آمینه تجزیه می‌شود. علاوه بر اسید آسپارتیک و فنیل آلانین‌، هضم آسپارتام همچنین مقدار کمی متانول تولید می‌کند‌،‌ترکیبی که به‌طور طبیعی در غذاهایی مانند میوه‌ها و سبزیجات و آب آن‌ها یافت می‌شود. برای درک بهتر می‌توان گفت، میزان متانول حاصل از مصرف یک نوشیدنی شیرین شده با آسپارتام حدود پنج تا شش برابر کمتر از مقدار حاصل از همان حجم آب گوجه‌فرنگی است.

مختصری از تاریخچه آسپارتام

آسپارتام در سال 1965 توسط یک شیمیدان شاغل در شرکت آمریکایی Searle کشف شد و مجوز بازاریابی اولیه این ماده، در سال 1974 توسط سازمان غذا و دارو (US-FDA) در ایالات‌متحده صادر شد. این مجوز چند ماه بعد به حالت تعلیق درآمد که دلیل آن، تجدیدنظر در مورد مجوز به این دلیل که اثرات سمی و سرطان‌زا بر روی مغز این ترکیب و متابولیت‌های آن در طی مطالعات تجربی به‌درستی ارزیابی نشده است.

به دنبال ارزیابی مجدد مطالعات روی حیوانات آزمایشی و بررسی داده‌های جدید (ازجمله مطالعه سرطان‌زایی در موش صحرایی)‌، FDA آمریکا در سال 1981 این محصول را برای استفاده در مواد جامد (سال 1981) اعطا کرد. این مجوز به نوشابه‌های غیرالکلی در سال 1983 و برای استفاده به‌عنوان یک شیرین‌کننده عمومی در سال 1996 تعمیم داده شد.

ایمنی آسپارتام توسط تعدادی از سازمان‌های ملی و بین‌المللی دیگر ازجمله FAO ارزیابی و شناخته‌شده است ازجمله این مراکز و سازمان‌ها می‌توان به: کمیته متخصصان WHO درزمینهٔ مواد افزودنی غذایی (JECFA) و در سطح اتحادیه اروپا‌، توسط کمیته علمی مواد غذایی اشاره نمود. استفاده از این در بیش از 90 کشور مجاز است. آسپارتام در فرانسه از سال 1988 مجاز است. مصرف روزانه قابل قبول (ADI) آسپارتام برای انسان با 40 میلی‌گرم در کیلوگرم وزن بدن در روز توسط JECFA (1980) ثابت شد.

آسپارتام در چه موادی یافت می‌شود؟

آسپارتام می‌تواند به‌عنوان عنصر موجود در نوشیدنی‌ها (مانند آسپارتام در نوشابه‌های رژیمی، آب سبک یا کم قند و نوشیدنی‌های طعم دار)‌، محصولات لبنی (مانند ماست سبک و شیر کم‌چرب)‌، برخی مواد تغذیه‌ای، دسرها (مانند قند- پودینگ و ژلاتین، بستنی سبک و بستنی‌های معطر)‌، آدامس‌، سس‌، شربت و چاشنی‌ها یافت شود. آسپارتام همچنین در انواع مختلفی از شیرین‌کننده‌ها و مواد خوراکی کم‌کالری یافت می‌شود. رایج‌ترین برند محصولات شیرین‌کننده خوراکی آسپارتام در ایالات‌متحده Equal® است. همچنین برندهای خارج از ایالات‌متحده شامل Canderel® (در اروپا) و Pal Sweet® (در آسیا) است. علاوه بر این‌، برخی از داروهای تجویزشده و بدون نسخه و ویتامین‌های جویدنی ممکن است حاوی آسپارتام باشند تا خوشمزه شدن آن‌ها افزایش یابد. آسپارتام برای استفاده در غذاهایی که به مدت طولانی نیاز به پخت دارند مناسب نیست؛ زیرا قرار گرفتن طولانی‌مدت در دمای بالا باعث از بین رفتن شیرینی آن می‌شود.

یکی از رایج‌ترین سؤالاتی که پیش می‌آید، این است که چگونه می‌توان فهمید نوشابه‌ها به‌عنوان یکی از محصولات پرکاربرد، دارای آسپارتام است؟ برای این کار، یکی از اولین مکان‌هایی که می‌توانید به آن نگاه کنید‌، لیست مواد تشکیل‌دهنده کنار برچسب Nutrition Facts است. این بخش پشت هر قوطی یا بطری است. کدهای QR نیز می‌توانند نشان‌دهنده این مواد در بسته‌بندی‌های جدید باشند.

ایمنی مصرف آسپارتام

به‌طور کلی، مصرف آسپارتام ایمن است. جالب است بدانید آسپارتام، ازجمله مواد پرمصرفی است که در محصولات غذایی استفاده می‌شود. بیش از 200 پژوهش روی این ماده انجام‌شده است که ایمنی آن را تائید می‌کند. سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) استفاده از آن را در غذاهای خشک، در سال 1981‌، در نوشیدنی‌های گازدار در سال 1983 و به‌عنوان یک شیرین‌کننده برای اهداف عمومی در سال 1996 تأیید کرد.

مقامات برجسته بهداشت جهانی مانند سازمان ایمنی مواد غذایی اروپا (EFSA) و کمیته مشترک تخصصی افزودنی‌های غذایی FAO / WHO (JECFA)، ارزیابی خطر علمی و ارزیابی ایمنی مواد این افزودنی غذایی را انجام داده و نتیجه گرفته است که آسپارتام مضراتی برای مصارف موردنظر خود نداشته و بی‌خطر است. بر اساس این نتیجه‌گیری و سایر بررسی‌های مستقل‌، نهاده‌ای نظارتی دولتی کشورهای مختلفی در سراسر جهان‌، ازجمله وزارت بهداشت‌، کار و رفاه ژاپن، استانداردهای غذایی استرالیا نیوزیلند، بهداشت کانادا و FDA ایالات‌متحده استفاده از آسپارتام را مجاز می‌دانند.

FDA، مصرف روزانه قابل قبول (ADI) برای آسپارتام را 50 میلی‌گرم در هر کیلوگرم وزن بدن (میلی‌گرم / کیلوگرم) در روز مجاز کرده است. EFSA کمی از ADI پایین‌تر است و هر 40 میلی‌گرم در کیلوگرم در روز را مجاز می‌داند. ADI یک کمیت است که نشان‌دهنده مقدار 100 برابر كمتر از مقدار آسپارتام فراهم‌شده برای دستیابی به سطح اثر منفی در مطالعات سم‌شناسی است. ADI یک عدد محافظه‌کارانه است که اکثریت قریب به‌اتفاق مردم به آن نخواهند رسید. ADI توسط FDA تعریف‌شده است‌. میانگین مصرف برآورد شده 4.9 میلی‌گرم در کیلوگرم در روز است که کمتر از 10 درصد ADI در استاندارد FDA است. در سطح جهانی‌، مصرف آسپارتام نیز در زیر ADI‌های FDA و EFSA بسیار پایین است. یک مطالعه در سال 2018 اشاره کرد که فقط در موارد نادر، افراد بیش از 20 درصد ADI را پشت سر می‌گذارند‌، حتی در گروه‌هایی که بیشترین مصرف را دارند.

نکاتی در مصرف آسپارتام

اگرچه ایمنی آسپارتام برای مصرف بیش تا ADI ثابت‌شده است‌، مصرف آسپارتام باید توسط افراد مبتلابه فنیل کتونوریا (PKU) محدود شود. PKU یک بیماری ژنتیکی نادر است که باعث می‌شود فرد مبتلا نتواند فنیل آلانین‌، یکی از اسیدهای آمینه موجود در آسپارتام و بسیاری از غذاهای رایج مانند شیر‌، پنیر‌، آجیل و گوشت را متابولیزه کند. افراد مبتلا به PKU باید از مصرف فنیل آلانین از همه منابع جلوگیری کرده و در مصرف آن محدودیت داشته باشند. FDA ملزم می‌کند تا تمام غذاها و نوشیدنی‌های بسته‌بندی‌شده با آسپارتام را با عنوان این ماده در برچسب درج کند تا مصرف‌کنندگان از وجود فنیل آلانین مطلع شوند.

مقدار مصرف روزانه قابل‌قبول یا ADI‌، متوسط دریافت روزانه در طول زندگی است که انتظار می‌رود بر اساس تحقیقات قابل‌توجهی برای مصرف انسان بی‌خطر باشد. این مقدار با تعیین سطح این ماده که بدون اثر منفی همراه باشد، به دست می آید‌ که بالاترین سطح مصرفی در مطالعات مادام‌العمر در مدل‌های حیوانی است (که هیچ‌گونه عوارض جانبی را در پی ندارد)‌.

آیا کودکان می‌توانند آسپارتام را مصرف کنند؟

بله. متابولیسم آسپارتام در کودکان سالم همانند بزرگ‌سالان سالم است. موسسات EFSA‌، FDA و JECFA نتیجه گرفته‌اند که مصرف آسپارتام برای بزرگ‌سالان و کودکان در مقدار ADI درست مثل بزرگ‌سالان، بی‌خطر است. تنها استثنا در مورد کودکان مبتلا به PKU است که باید از مصرف فنیل آلانین اجتناب کرده یا آن را محدود کنند.

غذاها و نوشیدنی‌های شیرین شده با آسپارتام می‌توانند شیرینی را بدون تأثیر در افزایش کالری دریافتی‌، قندهای اضافه‌شده یا خطر پوسیدگی دندان اضافه کنند. با تمرکز بر کاهش مصرف قندهای اضافه‌شده در دهه‌های اخیر‌، شیوع مصرف روزانه شیرین‌کننده‌های کم‌کالری در کودکان و بزرگ‌سالان از سال 2000 افزایش‌یافته است. توجه کنید که درست مانند مصرف در میان بزرگسالان‌، مقدار مصرف شیرین‌کننده‌های کم‌کالری مصرف‌شده توسط کودکان در حد قابل قبولی باشد.

انجمن قلب آمریکا (AHA) به کودکان توصیه می‌کند که به‌طور منظم نوشیدنی‌های حاوی مواد شیرین‌کننده کم‌کالری مصرف کنند‌، همچنین توصیه می‌کند آب و سایر نوشیدنی‌های شیرین نشده مانند شیر ساده استفاده شود. مدیریت گلوکز ممکن است با مصرف نوشیدنی‌های کم‌کالری و شیرین به‌جای انواع مواد شیرین شده با شکر سودمند باشد. با توجه به اینکه داده‌های کاملی وجود ندارد‌، بیانیه سیاست 2019 آکادمی اطفال آمریکا توصیه‌ای در مورد کودکان زیر دو سال که مواد غذایی یا نوشیدنی‌هایی حاوی شیرین‌کننده‌های کم‌کالری مصرف می‌کنند، ارائه نمی‌دهد.

آیا زنان باردار و شیرده می‌توانند آسپارتام مصرف کنند؟

بله. طبق گفته مؤسسات FDA و EFSA‌، مصرف شیرین‌کننده‌های کم‌کالری ازجمله آسپارتام در مقدار ADI، برای زنانی که باردار یا شیرده هستند، بی‌خطر است. به‌طور کلی، پژوهش‌ها نشان‌دهنده این موضوع است که این ماده، برای زنان باردار یا شیرده، مشکل و ضرری را ایجاد نمی‌کند. آسپارتام به‌سرعت به اسیدهای آمینه فنیل آلانین و اسید اسپارتیک و مقدار کمی متانول متابولیزه می‌شود‌، بنابراین این ماده در شیر مادر وجود ندارد. تمام خانم‌هایی که باردار یا شیرده هستند، به مواد مغذی و کالری لازم برای بهینه‌سازی کودک و رشد و نمو‌ خود نیاز دارند. البته توجه کنید که مصرف این ماده درحالی‌که مراقبت می‌کنند بیش از نیاز آن‌ها نباشد، باید انجام شود.

آیا افراد دیابتی می‌توانند آسپارتام مصرف کنند؟

پاسخ به این سال بله است. غذاها و نوشیدنی‌های ساخته‌شده با آسپارتام اغلب به بیماران دیابتی به‌عنوان جایگزینی برای غذاها و نوشیدنی‌های شیرین قند دار و راهی برای کمک به آن‌ها در ارضای میل به طعم شیرین توصیه می‌شود. تحقیقات گسترده نشان می‌دهد که آسپارتام سطح گلوکز خون را افزایش نمی‌دهد یا بر مدیریت گلوکز خون در انسان تأثیر نمی‌گذارد. اظهارات اخیر جمیع متخصصان تغذیه‌، دارو‌، فعالیت بدنی و بهداشت عمومی‌، اثرات خنثی شیرین‌کننده‌های کم‌کالری را در هموگلوبین A1C‌، انسولین و ناشتا و گلوکز بعد از ذکر می‌کند که می‌تواند در مورداستفاده از شیرین‌کننده‌های کم‌کالری و مدیریت دیابت، به کنترل بهتر قند خون کمک کند.

نتایج مصرف آسپارتام برای افراد دیابتی

سازمان‌های حرفه‌ای بهداشت جهانی نتیجه‌گیری‌های خود را در مورد ایمنی و نقش شیرین‌کننده‌های کم‌کالری برای افراد دیابتی منتشر کرده‌اند. در استانداردهای مراقبت پزشکی دیابت در سال 2020 انجمن دیابت آمریکا آمده است: «برای برخی از افراد دیابتی که به محصولات شیرین شده با شکر عادت دارند‌، شیرین‌کننده‌های غیر مغذی (حاوی کالری کم یا بدون کالری) ممکن است یک جایگزین قابل‌قبول برای شیرین‌کننده‌های مغذی (مواد حاوی کالری‌، مانند شکر‌، عسل و شربت گاو) در صورت مصرف متوسط باشد. درحالی‌که به نظر نمی‌رسد استفاده از شیرین‌کننده‌های غیر مغذی تأثیر مهمی در مدیریت قند خون داشته باشد‌، اما آن‌ها می‌توانند میزان کلی کالری و کربوهیدرات را کاهش دهند.» (ارائه توسط دیابت انگلستان و دیابت کانادا)

باوجود این نتیجه‌گیری، برخی از مطالعات به‌طور دوره‌ای سؤالاتی در مورد آسپارتام و مدیریت قند خون ایجاد کرده‌اند. چند مطالعه تجربی، ارتباط بین مصرف شیرین‌کننده کم‌کالری و خطر ابتلا به دیابت نوع 2 ​​را نشان داده است، اما قادر به ارتباط مستقیم علت و معلول نیستند. به‌عنوان مثال‌، بسیاری از مطالعات ازنظر وضعیت چاقی‌ که مستقیماً در ایجاد دیابت و دیابت نوع 2 نقش دارد‌، لحاظ نمی‌شوند. با توجه به اینکه افراد دارای اضافه‌وزن و چاقی در مقایسه با افراد لاغر تمایل به مصرف بیشتر نوشیدنی‌های شیرین شده با کالری کم دارند‌، عدم توجه به این مورد می‌تواند نامناسب باشد.

آیا آسپارتام می‌تواند به کاهش وزن یا حفظ وزن کمک کند؟

نظریات در این خصوص متفاوت است. جایگزینی غذاها و نوشیدنی‌های شیرین شده با آسپارتام برای مواد قندی کامل آن‌ها، می‌تواند در کاهش وزن یا کنترل وزن نقش داشته باشد. در یک نظرسنجی از اعضای سازمان ثبت ملی کنترل وزن‌، بزرگ‌ترین مطالعه در مورد کسانی که موفق به کاهش وزن حداقل 30 پوند بودند به نتیجه رسید که بیش از 50 درصد از پاسخ‌دهندگان اظهار داشتند که به‌طور منظم، مصرف کمی در نوشیدنی‌های با کالری داشتند. 78 درصد از آن‌ها احساس می‌کردند که انجام این کار به کنترل کالری دریافتی کمک می‌کند.

برخی از مطالعات مشاهده‌ی ارتباط بین شیرین‌کننده‌های کم‌کالری و افزایش وزن بدن و دور کمر در بزرگ‌سالان و شیوع بیشتر چاقی و چندین بیماری مرتبط با رژیم غذایی در آن‌ها را گزارش کرده‌اند… در کودکان و نوجوانان‌، مطالعات، مشاهده‌ی ارتباط بین مصرف نوشیدنی‌های کم‌کالری و شیرین و افزایش وزن بدن را نشان داده است‌، درحالی‌که شواهد آزمایش‌های تصادفی این‌گونه نیست. دیگر بررسی‌های سیستماتیک و متاآنالیزهای اخیر به این نتیجه رسیده‌اند که یافته‌های مطالعات مشاهده‌شده هیچ ارتباطی بین مصرف شیرین‌کننده کم‌کالری و وزن بدن و ارتباط مثبت کمی با شاخص توده بدنی بالاتر (BMI) نشان نداد.

نکاتی دیگر در رابطه با تأثیر آسپارتام در کاهش وزن

توجه به محدودیت‌های مطالعات تجربی‌ که ارتباط بین قرار گرفتن در معرض این ماده (مانند مصرف آسپارتام) و نتیجه (مانند وزن بدن یا یک وضعیت سلامتی) و عدم توانایی آن‌ها در ارائه شواهد علت و معلولی را موردبررسی قرار می‌دهد‌، مهم است. یک مثال متداول در این مورد این است که فردی بعد از تشخیص بیماری‌، رژیم خود را تغییر دهد: این بیماری منجر به انتخاب رژیم غذایی آن‌ها شد. گزینه‌های رژیم غذایی منجر به بیماری نمی‌شود. علاوه بر این‌، مطالعات تجربی تصادفی نیستند‌، بنابراین آن‌ها نمی‌توانند سایر مواجهه‌ها یا عواملی را که ممکن است نتایج را تحت تأثیر قرار دهند یا کنترل کنند را در نظر داشته باشند و کنترل کنند.

به‌عنوان مثال‌، یک فرضیه این است که افراد ممکن است با خوردن یا نوشیدن کالری بیشتر در سایر گزینه‌های غذایی یا وعده‌های غذایی آینده‌، مواد غذایی «بدون کالری» را جبران کنند. به شخصی فکر کنید که ممکن است سفارش دسر در رستوران را توجیه کند؛ در این حالت، با سفارش نوشابه رژیمی همراه با وعده غذایی آن‌ها، کالری اضافی دسر بیشتر از کالری است که با سفارش نوشیدنی رژیمی ذخیره می‌شود.

این کالری‌های اضافی ممکن است به افزایش وزن کمک کرده یا از کاهش وزن بیشتر جلوگیری کنند. این رفتار بانام «اثر صدور مجوز» یا «خود مجوز» شناخته می‌شود‌ که در آن فرد با پیدا کردن دلایلی برای پذیرفتن رفتاری که با اهداف آن‌ها مغایرت داشته باشد‌، ولخرجی را توجیه می‌کند. شواهد کمی از مطالعات علمی است که نشان می‌دهد مردم به‌طور مداوم و آگاهانه درنتیجه مصرف شیرین‌کننده‌های کم‌کالری یا غذاها و نوشیدنی‌های حاوی کالری‌، بیش‌ازحد کالری مصرف می‌کنند.

همچنین پیشنهادشده است که افرادی که دارای اضافه‌وزن و چاقی هستند، ممکن است غذاها و نوشیدنی‌های کم‌کالری را به‌عنوان یکی از روش‌های کاهش وزن انتخاب کنند. این اتفاق، فرض را برای استفاده از شیرین‌کننده کم‌کالری دشوار می‌کند و می‌تواند دلیل افزایش وزن باشد‌، زیرا علیت معکوس ممکن است یک عامل باشد.

نتایج داده‌های آزمایش آسپارتام

داده‌های حاصل از آزمایش‌های کنترل‌شده تصادفی‌ که به‌عنوان استاندارد طلایی برای ارزیابی اثرات علی شناخته می‌شود‌، این نتیجه را ارائه می‌کند که جایگزینی گزینه‌های شیرین‌کننده کم‌کالری به طور منظم، منجر به کاهش وزن متوسط ​​می‌شود. در یک کار آزمایی بالینی تصادفی در سال 2016‌، بیش از 300 شرکت‌کننده به عنوان بخشی از برنامه‌ای که شامل 12 هفته کاهش وزن و 40 هفته نگهداری وزن بود‌، به مدت یک سال به مصرف آب در دسته اول و در دسته دوم نوشیدنی‌های کم‌کالری شیرین پرداختند.

کسانی که در گروه نوشیدنی‌های کم‌کالری شیرین قرار گرفتند، به‌طور متوسط ​​6.21 کیلوگرم در مقایسه با گروه آب که 45/2 کیلوگرم وزن کم کردند‌، با کاهش وزن مواجه شدند؛ و بااین‌حال، مطالعات دیگر نتیجه گرفته‌اند که مصرف شیرین‌کننده کم‌کالری منجر به کاهش وزن یا افزایش وزن قابل‌ملاحظه می‌شود. بااین‌حال باید گفت که یک بررسی سیستماتیک و آزمایشات کنترل‌شده تصادفی در سال 2017، هیچ اثری از شیرین‌کننده‌های کم‌کالری بر شاخص توده بدن (BMI) و … پیدا نکرد. در کل، یافته‌های تحقیق به‌ظاهر متناقض، به علت شیوه مقایسه‌ای است که استفاده‌شده است: همان‌طور که گفتیم، برخی از مطالعات، امکان تجزیه‌وتحلیل نتایج بین گزینه‌های کالری و غیر کالری را فراهم می‌کند‌، درحالی‌که دیگر پژوهش‌ها این‌چنین نیستند.

گزارش علمی کمیته مشورتی دستورالعمل‌های غذایی 2020 (DGAC) شامل یک بررسی سیستماتیک از 37 مطالعه (شش مورد از آن‌ها به صورت آزمایش تصادفی کنترل‌شده) منتشرشده بین ژانویه 2000 و ژوئن 2019 در مورد نقش نوشیدنی‌های کم و بدون کالری شیرین در چاقی، این نتیجه را گرفت که شیرین‌کننده‌های کم‌کالری باید به‌عنوان گزینه‌ای برای کنترل وزن بدن در نظر گرفته شوند.

توجه به این نکته ضروری است که از دست دادن و حفظ وزن بدن به چندین روش هم‌زمان نیاز دارد. ایجاد یک تغییر واحد‌، مانند جایگزینی شیرین‌کننده‌های کم‌کالری به‌جای محصولات حاوی قند کامل و کالری‌، تنها یک بخش از برنامه کاهش وزن است. شیوه زندگی و شیوه‌های رفتاری مانند تغذیه سالم‌، ورزش منظم‌، خواب کافی و حفظ شبکه‌های حمایت اجتماعی از عوامل مهم در دستیابی به اهداف کاهش وزن و حفظ وزن هستند.

فواید آسپارتام

همان‌طور که گفتیم، آسپارتام یک شیرین‌کننده محبوب در مصارف خانگی است. در ادامه به چند مورد از مزایای این ماده می‌پردازیم که عبارت‌اند از:

• مشکلات دندانپزشکی: آسپارتام در مقایسه با ساکارز (قند خوراکی فرآوری شده) در پوسیدگی دندان نقش مؤثری ندارد. همان‌طور که می‌دانید، باکتری‌ها بخشی از مواد دهانی هستند که در پلاک‌های دندانی زندگی می‌کنند. این باکتری ها، ساکارز، لاکتوز، فروکتوز، گلوکز و نشاسته پخته‌شده را به‌عنوان اسیدلاکتیک متابولیزه می‌کنند. هنگامی‌که این مواد غلیظ می‌شود، اسیدلاکتیک می‌تواند به‌عنوان مواد معدنی بر روی دندان تأثیر بگذارد. مطالعات نشان می‌دهد که شکر و دی ساکاریدها به اسیدی تبدیل می‌شوند که ‌می‌تواند باعث از بین بردن مواد شیمیایی دندان توسط باکتری پلاک دندان شود. بااین‌حال، ساکارز کاملاً با این موضوع ارتباط ندارد.
• کنترل وزن: یکی از جذاب‌ترین جنبه‌های آسپارتام این است که مغذی نیست، به این معنی که کالری ندارد. ازآنجایی‌که 1 قاشق چای‌خوری شکر 4 گرم و هر گرم حاوی 4 کالری است، این ماده دارای 16 کالری است. مثال دیگر این است که 1 قوطی کولا حاوی 8 قاشق چای‌خوری شکر اضافه‌شده است، یعنی حدود 128 کالری دارد. افرادی که وزن خود را کنترل و حفظ می‌کنند، معمولاً محصولات حاوی شیرین‌کننده‌های مصنوعی مانند آسپارتام و سایر محصولات را به‌جای قند خوراکی معمولی ترجیح می‌دهند. برعکس، برخی از محققان پیشنهاد می‌کنند که شیرین‌کننده‌های مصنوعی ممکن است با افزایش وزن مرتبط باشند، اگرچه علت آن هنوز مشخص نیست.
• دیابت: طبق بسیاری از باورها، آسپارتام و سایر شیرین‌کننده‌های مصنوعی می‌توانند جایگزین مناسبی برای افراد دیابتی باشند. برخلاف قند خوراکی، آسپارتام کربوهیدرات نیست و سطح قند خون را افزایش نمی‌دهد. بااین‌حال، افراد دیابتی باید در مورد چگونگی استفاده از محصولات قندی با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنند.
• آسپارتام در مواد غذایی: آسپارتام می‌تواند بخشی از یک رژیم غذایی سالم باشد: آسپارتام را می‌توان به راحتی به‌عنوان بخشی از یک رژیم غذایی سالم گنجاند. می‌تواند برای کاهش یا جایگزینی کالری قند و درعین‌حال حفظ طعم عالی مواد غذایی استفاده شود.
• طعم آسپارتام مانند شکر است: مطالعات انجام‌شده با پانل‌های آزمودن طعم، نشان می‌دهد که بسیاری معتقدند طعم آسپارتام بسیار شبیه طعم قند است. ازآنجاکه 200 برابر شیرین‌تر از قند خوراکی است، برای شیرین سازی غذاها و نوشیدنی‌ها، به آسپارتام کمتری نیاز است.

آیا آسپارتام می‌تواند باعث گرسنگی شود؟

غذاهای بسیار خوش طعم، مناطق پاداش و لذت مغز را فعال می‌کنند. این ارتباط مثبت می‌تواند اشتها را افزایش دهد‌ و در صورت عدم کنترل‌ و افزایش دریافت مواد غذایی، درنتیجه می‌تواند منجر به‌اضافه وزن و چاقی شود. جایگزینی غذاهای حاوی قندهای کامل و کالری با سایر مواد مغذی ساخته‌شده با شیرین‌کننده‌های کم کالری‌، نمونه مشابهی را به نمایش گذاشته است.

برخی ابراز نگرانی کرده‌اند که فعال کردن مسیرهای پاداش بدون رساندن کالری به بدن ممکن است عواقب ناخواسته‌ای داشته باشد و نقشی که شیرین‌کننده‌های کم‌کالری در اشتها و ولع مصرف مواد غذایی دارند‌، یک زمینه در حال توسعه است. همان‌طور که در بررسی‌های اخیر اشاره شد‌، تحقیق در مدل‌های حیوانی‌، تغییرات در مصرف غذا و هورمون‌های مربوط به اشتها را پس از مصرف شیرین‌کننده‌های کم کالری نشان داده است. بااین‌حال، اثرات مشابهی در انسان دیده نشده است. تاکنون هیچ مدرک محکمی مبنی بر اینکه شیرین‌کننده‌های کم کالری‌، ازجمله آسپارتام‌، باعث افزایش اشتها یا اشتیاق در انسان می‌شوند‌، وجود ندارد‌.

آیا می توان به آسپارتام حساس بود؟

علی رغم تأییدیه‌های ایمنی آسپارتام توسط بسیاری از مراجع نظارتی بین‌المللی، گزارش‌هایی با علائم فرض شده مربوط به مصرف آسپارتام (معمولاً سردرد) همچنان ظاهر می‌شوند. در یک بررسی روایی در سال 2016‌، دو مورد از چهار مطالعه نشان داد که قرار گرفتن در معرض آسپارتام با افزایش شدت سردرد همراه است‌، اما دو مورد دیگر هیچ تفاوتی بین گروه‌های آسپارتام مشاهده نکردند. یک گزارش در سال 2017، تفاوت در علائم جسمی‌، بیوشیمیایی یا روانی را در مصرف این ماده پیدا نکرده است. به یاد داشته باشید که آسپارتام در دستگاه روده به اسید اسپارتیک‌، فنیل آلانین و متانول‌ که همگی به طور طبیعی در سایر غذاها و نوشیدنی‌ها و مقادیر بسیار بیشتری وجود دارند، تجزیه می‌شود.

جلوگیری از مصرف آسپارتام

آسپارتام به طور قطعی با هیچ مشکل خاص سلامتی مرتبط نبوده است‌، به غیر از افرادی که دارای فنیل کتونوریا (PKU) هستند. PKU، یک اختلال ژنتیکی نادر است (در بدو تولد وجود دارد) که در آن بدن نمی‌تواند فنیل آلانین‌، اسید آمینه موجود در بسیاری از غذاها (و در آسپارتام) را تجزیه کند. به همین دلیل است که هر محصولی (از جمله داروها) حاوی آسپارتام باید دارای هشدار  «PHENYLKETONURICS: حاوی فنیل آلانین» باشد.

برای سایر افرادی که می‌خواهند از آسپارتام اجتناب کنند‌، ساده‌ترین راه برای انجام این کار این است که به دنبال همین هشدار باشند یا قبل از خرید یا خوردن غذا یا نوشیدنی‌، برچسب‌های مواد تشکیل‌دهنده را بررسی کنند. اگر آسپارتام در محصول موجود باشد‌، در لیست مواد قرار می‌گیرد.

جمع‌بندی

آسپارتام از سال 1981 مورد تایید FDA است و بسیاری از مقامات بهداشت بین‌المللی ایمنی آن را تأیید کرده‌اند. با این حال‌، افراد مبتلابه فنیل کتونوریا (PKU) باید از مصرف آسپارتام (به همراه سایر منابع فنیل آلانین) اجتناب کرده یا آن را محدود کنند.

همانطور که در توضیحات گفتیم، تاثیر این ماده به طور مکرر توسط موسسات مختلف و به صورت گسترده به خصوص در حوزه چاقی و دیابت بررسی‌شده است. مطالعات تجربی که پیرامون موضوع ارتباط شیرین‌کننده‌های کم کالری و افزایش وزن ذاتاً انجام‌شده است، نمی‌توانند رابطه علیتی را نشان دهند و که ناشی از عوامل مختلفی است که در مقاله بیان کردیم. علاوه بر این‌، آزمایش‌های کنترل‌شده تصادفی به طور مداوم این نتیجه را ارائه می‌کنند که شیرین‌کننده‌های کم کالری مانند آسپارتام می‌توانند رژیم‌های تغذیه‌ای برای کاهش وزن بسیار موثر و کارآمد عمل کنند. آسپارتام در آزمایشات تصادفی هیچ تاثیری بر میزان گلوکز یا انسولین و هیچ تاثیری بر اشتها ندارد. شواهد حساسیت به آسپارتام بسیار ناچیز است و هیچ مکانیسم بیولوژیکی برای علائم خاص آسپارتام وجود ندارد. مطالعاتی در مورد اثرات آسپارتام بر روی میکروبیوم روده انجام‌شده است – اگرچه به دلیل اینکه مقدار کمی مصرف می‌شود و در روده کوچک جذب می‌شود‌، بعید است که آسپارتام سالم به میکروب‌های روده برسد.

امروزه برای داشتن یک زندگی سالم، باید سبک زندگی خود را با توجه به اهداف و فعالیت‌های روزانه خود به بهترین نحو ممکن تنظیم کنیم. انتخاب غذاها و نوشیدنی‌های شیرین شده با شیرین‌کننده‌های کم کالری مانند آسپارتام، یکی از راه‌های کاهش مصرف قندهای اضافه‌شده و کنترل کالری و یکی از اجزای مهم در حفظ سلامتی و کاهش خطر بیماری‌های مربوط به رژیم غذایی‌، وزن و سبک زندگی است.

در انتها باید در رابطه با آینده این ماده گفت، تحقیقات مصرف‌کنندگان نشان می‌دهد که غذاها و نوشیدنی‌های کم کالری بخشی از سبک زندگی میلیون‌ها زن و مرد شده است که می‌خواهند در سطح بالاتری از سلامتی زندگی کنند، وزن خود را کنترل کنند یا به راحتی از بسیاری محصولات کم کالری موجود لذت ببرند. آسپارتام به مصرف‌کنندگان آگاه از کالری کمک می‌کند تا طیف گسترده‌ای از محصولات خوش طعم و کم کالری را که به راحتی در یک سبک زندگی سالم وارد می شوند، تهیه کند. شما می‌توانید برای تهیه و خرید آسپارتام، این ماده را در قالب پودر آسپارتام از فروشگاه ما تهیه کنید.