آسپارتام | یکی از محبوب ترین شیرین کننده ها

• آسپارتام  یک شیرین کننده محبوب است که به عنوان جایگزین قند استفاده می شود.
• شیرینی بسیار بالایی دارد (180-200 برابر شیرین تر از شکر) و بدون کالری است.
• اغلب در نوشابه های گازدار، محصولات رژیمی و داروها یافت می شود.
• علیرغم اختلاف نظرها، به نظر میرسد برای عموم مردم بی خطر در نظر گرفته می شود.

آسپارتام یکی از رایج ترین شیرین کننده هایی است که در مواد غذایی  یافت می شود. به دلیل شیرینی شدید آن، در طیف گسترده ای از محصولات از جمله نوشیدنی های گازدار، آدامس، دسرها و محصولات رژیمی استفاده می شود. با توجه به محبوبیت فزاینده جایگزین‌های شکر، ارزش دارد نگاهی دقیق‌تر به اینکه آسپارتام چیست، چگونه کار می‌کند، کجا استفاده می‌شود و چه جایگزین‌هایی ممکن است داشته باشیم، داشته باشیم.

ترکیب شیمیایی و خواص آسپارتام

آسپارتام یک ترکیب شیمیایی از گروه استرهای پپتیدی است که ترکیبی از دو اسید آمینه – اسید آسپارتیک و فنیل آلانین – از طریق یک گروه متیل است. این ماده ای به شدت شیرین است که 180 تا 200 برابر شیرین تر از شکر سنتی (ساکارز) است، اما کالری زیادی ندارد. آسپارتام یک انتخاب محبوب برای افرادی است که به دنبال کاهش مصرف شکر و کالری هستند.

این ماده به شکل یک پودر کریستالی سفید رنگ است. آسپارتام طعم شیرین ملایمی شبیه شکر دارد که باعث می شود مصرف کنندگان به خوبی آن را تحمل کنند. از آنجایی که بسیار شیرین است، می توان از آن در مقادیر کم استفاده کرد، بنابراین تأثیر کالری آسپارتام بر محصول ناچیز است. علاوه بر این، به خوبی در مایعات با pH کاهش یافته حل می شود، که آن را برای استفاده در نوشیدنی های گازدار که اسیدی هستند ایده آل می کند.

البته لازم به یادآوری است که آسپارتام مقاوم در برابر حرارت نیست، به این معنی که تحت تأثیر دمای بالا تجزیه می شود و خاصیت شیرین کنندگی خود را از دست می دهد. از دست دادن شیرینی نیز ممکن است در یک محیط قلیایی و در واکنش با ترکیبات طعم دهنده آلدهید رخ دهد.

آسپارتام چگونه کار می کند؟

آسپارتام یک شیرین کننده مصنوعی است. طعم شیرینی ایجاد می کند زیرا بر گیرنده های طعم شیرین روی زبان تأثیر می گذارد. با این حال، مصرف آسپارتام باعث افزایش سطح گلوکز خون یا ترشح انسولین نمی شود و آن را به گزینه ای مناسب برای بیماران دیابتی تبدیل می کند. همچنین سطح کلسترول و تری گلیسیرید را افزایش نمی دهد.

در بدن، آسپارتام به اسید آسپارتیک، فنیل آلانین و مقدار کمی متانول تجزیه می شود. فنیل آلانین یک اسید آمینه است که به طور طبیعی در بسیاری از غذاها وجود دارد، اما سطوح بالای آن می تواند برای افراد مبتلا به فنیل کتونوری، یک اختلال ژنتیکی نادر، مضر باشد. علیرغم بحث های طولانی مدت، آسپارتام و محصولات تخریب آن برای اکثریت مردم کاملاً بی خطر هستند.

استفاده از آسپارتام در صنایع غذایی

آسپارتام به طور گسترده ای در صنایع غذایی به ویژه در تولید نوشیدنی های گازدار و محصولات رژیمی استفاده می شود. این نوشیدنی عمدتاً در نوشیدنی های “سبک” و “صفر” به عنوان جایگزین قند استفاده می شود که به لطف آن این نوشیدنی ها طعم تقریبی را حفظ می کنند و در عین حال تعداد کالری را به میزان قابل توجهی کاهش می دهند. شیرین کننده آسپارتام همچنین به آدامس ها، آب نبات ها، دسرهای بدون قند، ماست ها و حتی برخی داروها و مکمل های غذایی اضافه می شود.

آسپارتام در تولید نوشابه های گازدار

نوشیدنی های گازدار یکی از بخش های اصلی صنایع غذایی هستند که در آن از آسپارتام استفاده می شود. شیرینی، توانایی حفظ شدت طعم و حلالیت خوب آن را به یکی از شیرین کننده های ترجیحی در این نوع محصولات تبدیل کرده است. آسپارتام به تولیدکنندگان اجازه می دهد تا جایگزین های کم کالری برای نوشیدنی های مورد علاقه خود ارائه دهند. برخی از محصولات نه تنها حاوی آسپارتام هستند، بلکه دارای ترکیبی از شیرین کننده‌ها، مانند افزودن آسه سولفام هستند که طعم بهتر و پایداری شیمیایی را ممکن می‌سازد.

محصولات غذایی و آسپارتام

آسپارتام اغلب در محصولاتی استفاده می شود که برای افراد دارای رژیم غذایی کم کالری و دیابتی ها در نظر گرفته شده است. در مقالاتی مانند:

• ماست و دسر رژیمی،
• آدامس،
• آب نبات،
• آب سرد و ماهی،
• آب های معدنی طعم دار و نوشیدنی های ایزوتونیک،
• نوشیدنی های انرژی زا رژیمی،
• آبجوهای طعم دار

آسپارتام در قرص های پاستیلی نیز برای مصرف خودسرانه موجود است.

آسپارتام و فارماکولوژی

آسپارتام در داروها، به ویژه داروهای بدون نسخه نیز یافت می شود. این شامل موارد زیر است: در: قرص ویتامین جوشان، قرص های پاستیل بدون شکر، شربت و پودر برای تهیه محلول هایی که علائم سرماخوردگی را از بین می برند.

تولید و فروش و قیمت آسپارتام

آسپارتام چگونه تولید می شود؟ این فرآیند شامل سنتز دو اسید آمینه فنیل آلانین و اسید آسپارتیک است که با فرآیند شیمیایی یا بیوتکنولوژی امکان پذیر است. این فرآیند برای اطمینان از خلوص و ایمنی محصول نهایی کنترل می شود. آسپارتام یک دی پپتید است که از ترکیب آمینو اسیدهای ذکر شده در بالا تشکیل می شود. برای به دست آوردن آن، لازم است فرآیند تراکم رسمی گروه آلفا کربوکسیل اسید ال-اسپارتیک با گروه آمینه متیل L- فنیل آلانین انجام شود.

قیمت آسپارتام بسته به سازنده، اندازه سفارش و شرایط بازار ممکن است متفاوت باشد. در سال های اخیر، به لطف توسعه فناوری تولید و افزایش تقاضا، قیمت آسپارتام نسبتاً ثابت بوده است. از آنجایی که در مقادیر کم استفاده می شود، حتی با نوسانات قیمت بیشتر برای تولیدکنندگان سودآور است.

آسپارتام از سال 1965 شناخته شده است. اولین تولید کننده این ماده GD Searle & Company بود که متعاقباً توسط Monstanto و بعداً شرکت NutraSweet تصاحب شد. از دیگر تولیدکنندگان معروف آسپارتام می توان به شرکت Ajinomoto، Merisant و Holland Sweetener اشاره کرد. یک توزیع کننده مورد اعتماد شیرین کننده ها در بازار ایران شرکت بازرگانی زکیه تجارت است که بالاترین کیفیت، در دسترس بودن و قیمت رقابتی محصولات ارائه شده را تضمین می کند.

جایگزین های آسپارتام – افزودنی های طبیعی غذایی

با وجود محبوبیت آسپارتام، علاقه به جایگزین‌های قند طبیعی همچنان در حال افزایش است. یکی از این افزودنی ها زایلیتول است که به آن شکر توس نیز می گویند. بر خلاف آسپارتام، زایلیتول مقاوم در برابر حرارت است و می توان از آن برای پخت و پز استفاده کرد. این شاخص گلیسمی پایینی دارد، اما به شیرینی آسپارتام نیست – فقط حدود 20 تا 30 درصد شیرین تر از شکر است.

سایر افزودنی های غذایی طبیعی مانند استویا، اریتریتول یا میوه راهب به دلیل کمبود کالری و منشاء طبیعی محبوبیت بیشتری پیدا می کنند. هر یک از این محلول ها مزایا و معایب خود را دارند – برای مثال، استویا ممکن است طعم تلخی داشته باشد و اریتریتول در مقادیر زیاد ممکن است باعث مشکلات معده شود. همچنین گزینه های شیرین کننده دیگری مانند سوکرازول و آسه سولفام K در بازار موجود است.

آسپارتام به طور گسترده ای در صنایع غذایی به ویژه در تولید نوشیدنی های گازدار و محصولات رژیمی استفاده می شود. شیرینی شدید و ارزش کالری پایین آن، آن را به یک شیرین کننده محبوب در میان افرادی که به اندام خود اهمیت می دهند تبدیل کرده است. با افزایش علاقه به افزودنی های طبیعی مانند زایلیتول و استویا، آسپارتام همچنان در خط مقدم شیرین کننده های مورد استفاده در صنایع غذایی باقی می ماند.