اسید سیتریک، چگونه تولید میشود و چه کاربردهایی دارد؟ با شنیدن نام اسید سیتریک، ممکن است این سؤال‌ها به ذهنتان بیاید؛ به همین منظور در تلاشیم که در طی این مقاله، تمام آنچه که باید از اسید سیتریک بدانید را برایتان شرح دهیم؛ اگر کنجکاو هستید بدانید که چگونه می‌توان از انواع مواد شیمایی مانند اسید سیتریک در زیباسازی و احیای پوست بدن خود استفاده کنید تا پایان متن را مطالعه کنید، در این مطلب به بررسی تاثیر اسید سیتریک در تکثیر سلول های پوستی پرداخته شده است.
اسید سیتریک چیست
اسید سیتریک را معمولاً بانام جوهر لیمو نیز می‌شناسند؛ این اسید، در گروه هیدروکسی اسیدها قرار دارد و مزه‌ای ترش همانند ترشی لیمو و پرتقال دارد و در این میوه‌ها نیز به مقدار فراوان یافت میشود البته در بیشتر میوه‌ها درصد پایینی از آن وجود دارد؛ لازم به ذکر است که این ماده، در حال تولید انبوه است و در سال، بالای دو یا سه تن از آن تولید میشود و به مصارف مختلف و متعدد می‌رسد.
اسید سیتریک، در طی فرایند تخمیر، توسط کپکی به اسم آسپرژیلوس نایجر تولید میشود که نام دیگر آن، افشانکچه است؛ این نام به دلیل تکثیر سریع آن است و اسید سیتریک نیز توسط این قارچ فعال، به مقدار انبوه در مدت‌زمان کم تولیدشده و به استفاده‌های مختلف می‌رسد.
ویژگی‌های شیمیایی منحصربه‌فرد این ماده، خواص زیادی را به آن بخشیده است؛ اسید سیتریک در دمای اتاق جامد و به شکل کریستال است و از آن در صنایع زیادی استفاده میشود که هر بار به شکل خاصی نقش‌آفرینی می‌کند؛ در ادامه کاربردهایی از سیتریک اسید را خواهید خواند.
کاربردهای مختلف اسید سیتریک
اسید سیتریک، ماده‌ای بی‌رنگ و تقریباً بی‌بو است که در بیشتر مواد غذایی که در طول روز آن‌ها را خریداری و مصرف می‌کنید وجود دارد؛ علاوه بر آن، برخلاف تصوری که بعد از شنیدن اسم پیچیده‌ی آن به ذهن انسان می‌آید، این ماده برای بدن بسیار مفید است و شاید بدون آن‌که خبر داشته باشید در خیلی از کنسرو‌ها، مرباها و… آن را می‌خورید یا اینکه لوازم‌آرایشی حاوی اسید سیتریک خریداری می‌کنید چراکه یکی از استفاده‌های آن، ایفا کردن نقش نگهدارنده در مواد آرایشی و بهداشتی است.
علاوه بر آن، از اسید سیتریک به‌عنوان طعم‌دهنده استفاده میشود و این کاربرد، ایده‌ی جذابی را به ذهن تولیدکنندگان مختلف انداخت که برای طعم‌دار کردن مواد تولیدی خود، از سیتریک اسید که مزه‌ی ترشی دارد استفاده کنند؛ دلیل انتخاب اسید سیتریک به‌عنوان طعم‌دهنده از سوی صاحبان صنایع مختلف، قیمت پایین و درجه حلالیت بالای آن است که با استفاده از این ماده، در هزینه‌ها صرفه‌جویی میشود و چون حلال خوبی است، مدت‌زمان کمتری را برای تأثیرگذاری لازم دارد.
گذشته از این‌ها، یکی از کاربردهای مهم و طلایی اسید سیتریک، کمک به زیباسازی پوست است؛ اسید سیتریک، از راه‌های مختلفی به پوست خدمت می‌کند و برای هرکسی لازم است اطلاعاتی در مورد تأثیرات اسید سیتریک ارزان قیمت و تأثیرات آن در زیباسازی اطلاعات کاملی داشته باشد؛ در ادامه مطلب، معجزه‌ی اسید سیتریک در بازسازی پوست را خواهید خواند.
تأثیرات اسید سیتریک بر روی پوست
شاید برایتان سؤال باشد که از کجا باید اسید سیتریک بخریم و از آن برای پوست استفاده کنیم، اما لازم است بدانید که اسید سیتریک به‌صورت جداگانه و خام، استفاده‌ای برای پوست ندارد و از آن در قالب محصولات آرایشی، بهداشتی، ماسک‌های صورت و خیلی از محصولات دیگر که برای پوست مفیدند، استفاده میشود.
اسید سیتریک، حاوی آنتی‌اکسیدان‌های فراوانی است که در بازسازی سلول‌های پوستی و ترمیم بافت‌های پوستی آسیب‌دیده نقش فوق‌العاده‌ای دارد به همین منظور، به مواد آرایشی مانند کرم‌های پوست، لوسیون‌ها، لایه بردارها و دیگر موادی که باپوست تماس مستقیم دارند، اضافه میشود و با اضافه کردن این ماده به مواد آرایشی، موجب هماهنگ شدن پی اچ پوست با مواد آرایشی میشود که از پیری پوست و آسیب‌دیدگی پوست در اثر استفاده مکرر از لوازم‌آرایشی، جلوگیری می‌کند.
در بین مواد بهداشتی زیادی که برای پاک‌سازی یا بازسازی پوست از آن‌ها استفاده میشود، فقط تعداد کمی پیدا میشود که کاملاً شیمیایی و غیرطبیعی نباشد بنابراین، مضرات زیادی برای پوست دارند که به استفاده از آن‌ها و پذیرش ریسک خراب شدن پوست، نمی‌ارزد؛ اسید سیتریک به‌عنوان ماده‌ای طبیعی، قابل‌اعتماد است و از اینکه آسیبی به پوست نمی‌رساند می‌توان اطمینان داشت.
این ماده‌ی طبیعی، قابلیت لایه‌برداری از انواع پوست را دارد و می‌تواند با از بین بردن سلول‌های مرده و زخم‌ها و خراش‌های پوستی، در فرایند تکثیر سلول‌های پوستی جدید، پوست را یاری کند؛ همان‌گونه که اشاره شد، این ماده طبیعی است و علاوه بر سازگاری‌اش با پوست، با محیط نیز سازگاری دارد؛ بنابراین به ساختار مواد مورداستفاده برای پوست و مو اضافه شده و با لایه‌برداری از پوست، موجب شادابی و جوان‌تر شدن پوست میشود و استفاده مکرر از آن در مواد آرایشی مانند اکسیر جوانی عمل می‌کند و چرخه تکثیر سلول‌های جدید پوستی را به‌طور مکرر تحریک و تکرار خواهد کرد و به این چرخه، سرعت خواهد بخشید.
بهتر است انواع سیتریک اسید و نام‌های مختلف آن را بشناسید تا تشخیص وجود یا عدم وجود آن در موادی که استفاده می‌کنید، برایتان راحت‌تر بشود؛ اگر به هر دلیلی قصد خرید و استفاده از اسید سیتریک را دارید، باید بدانید که این ماده را در انواع مختلفی تولید می‌کنند که هرکدام ویژگی‌های ظاهری و شیمیایی خاص خود را دارد؛ اگر مایل هستید که با انواع اسید سیتریک و ویژگی‌های هرکدام آشنا شوید ادامه مطلب را دنبال کنید.
انواع اسید سیتریک
انواع اسید سیتریک به دو نوع خشک و آبدار محدود میشود؛ این دو نوع اسید سیتریک هم در شکل ظاهری و هم در خواص و کاربردهایشان باهم تفاوت‌های آشکاری دارند؛ تفاوت اصلی آن‌ها که با چشم قابل‌دیدن است، دانه‌های آن است که در اسید سیتریک خشک به دلیل تبلور آن با آب گرم، دانه‌هایی کریستالی دارد که براق و درشت هستند از طرف دیگر اسید سیتریک آبدار، برخلاف اسید سیتریک خشک، از آب سرد متبلور میشود و همین عامل سبب ایجاد دانه‌های شنی و مات در محصول میشود که نرم و ریز هستند.
تفاوت در نوع تبلور، شکل‌های ظاهری متفاوتی را در انواع مختلف این ماده به وجود آورده است و همین عامل سبب ایجاد کاربردهای مختلف شده است به‌گونه‌ای که از اسید سیتریک خشک، در تنظیم پی اچ مواد مختلف استفاده میشود و با توجه به ساختار خاصی که دارد، در ایجاد روکشی شفاف برای برخی از مواد مانند میوه‌ها از آن استفاده می‌کنند که هم در جلوگیری از فاسدشدن زودهنگام میوه مؤثر است و هم ظاهر زیباتری به آن می‌دهد لذا توصیه میشود قبل از خوردن میوه، آن را کامل شست‌وشو دهید چراکه این روکش اسیدی، می‌تواند حامل آلودگی‌هایی باشد که با شست‌وشو با آب از بین برود.
اسید سیتریک آبدار، در ایجاد طعم ترش در مواد غذایی نقش مهمی را ایفا می‌کند و بیشترین استفاده‌ی آن در ایجاد طعم ترش و پایدارکننده طعم در مواد غذایی است البته استفاده‌های فراوان دیگری نیز دارد و از آن در موادی مانند سوسیس و کالباس به‌عنوان نگهدارنده استفاده میشود و در موادی که از آرد تولید می‌شوند مانند انواع نان، موجب سالم ماندن نان‌ها و حفظ طعم اولیه برای مدت طولانی میشود.
موارد ذکرشده، اشاره‌ی کوچکی به کاربرهای بی‌شمار انواع اسید سیتریک است اما اگر بخواهیم درصد کلی استفاده از آن را بیان کنیم، حدود 70 درصد کاربر اسید سیتریک- چه اسید سیتریک خشک و چه اسید سیتریک آبدار– در مواد غذایی مختلف است و کاربرهای دیگر آن در صنایعی مانند صنعت داروسازی، شیمیایی، آرایشی و بهداشتی، چیزی حدود یک تا 10 در صد است که بازهم نقش تأثیرگذاری را ایفا می‌کند.
کاربردهای مختلف این ماده، امروزه راهگشای خیلی از صنایع مختلف است و فوایدی که این ماده‌ی طبیعی برای بدن دارد، قابل‌انکار نیست اما شاید خوردن موادی که دارای اسید سیتریک هستند، تمام توانایی اسید سیتریک در به‌کارگیری خواصش در بدن را نشان ندهد به همین منظور، در حال حاضر، روش‌های زیادی برای استفاده‌ی مستقیم یا نسبتاً مستقیم از این اسید مفید، برای احیای پوست وجود دارد که در ادامه، بیشتر در مورد آن خواهید خواند.
معجزه اسید سیتریک در زیبایی پوست
سیتریک اسید در احیای پوست نقش بزرگی دارد و علاوه بر کمک به لایه‌برداری و تحریک پوست برای خودسازی، کارهای مفید دیگری نیز روی پوست انجام می‌دهد که رفع جوش و آکنه از روی پوست، یکی از آن‌ها است؛ شاید کمتر ماده‌ای بتواند جوشگاه‌های پوست را تخریب کند و از طریق لایه‌برداری عمیق، لک‌های پوستی را محو کند اما اسید سیتریک به‌راحتی می‌تواند پوست شما را از نو متولد کند؛ البته روش‌های متخلفی برای استفاده از اسید سیتریک بر روی پوست وجود دارد که در اینجا، مفیدترین روش‌های آن را ذکر کرده‌ایم.
ماسک شیر و اسید سیتریک برای رفع آکنه
کارایی اصلی این ماسک، برداشتن سلول‌های زخمی و یا مرده، جای جوش و لک‌های پوستی است که برای تهیه این ماسک به یک لیوان شیر و یک یا دو قاشق پودر اسید سیتریک نیاز دارید که فقط کافی است آن‌ها را در مقداری آب حل کنید و به مدت 20 دقیقه روی پوست قرار دهید و پس‌ازآن، شاهد صاف و یکدست شدن و زیبا شدن پوست خود در کمترین زمان، به طرزی معجزه‌آسا باشید.
یکدست کردن پوست‌های ترکیبی با اسید سیتریک
خیلی‌ها پوست چربی دارند و می‌توانند از کرم‌ها و موادی که مخصوص پوست چرب است استفاده کنند و خیلی‌ها نیز پوست خشکی دارند که این نیز چاره دارد اما عده‌ای پوست ترکیبی و غیر یکدست دارند که این دسته از افراد، همیشه دغدغه‌های زیادی برای زیبایی پوست خود دارند.
ماسک مناسبی برای یکدست کردن پوست‌های ترکیبی وجود دارد که از ترکیب کردن دو یا سه قاشق ماست با یک قاشق اسید سیتریک و سه قاشق جو دوسر باهم دیگر به وجود می‌آید که بهتر است ابتدا صورت خود را کامل شست‌وشو دهید تا چربی و آلودگی‌های سطحی برداشته شود و بعد آن را بر روی پوست بمالید؛ بعد از مدتی خواهید دید که پوستتان یکدست شده است و استفاده از اسید سیتریک، آن را شفاف‌تر و روشن‌تر از قبل کرده است.
ماسک‌ها و روش‌های زیادی برای استفاده از اسید سیتریک وجود دارد البته لازم به ذکر است که باید در مورد ضررهایی که استفاده‌ی نادرست از اسید سیتریک ممکن است برای بدن داشته باشد، مطلع باشید تا آگاهانه‌تر از آن استفاده کنید.
نکاتی که باید در استفاده از اسید سیتریک برای پوست رعایت کنید
اگرچه سیتریک اسید ماده‌ای طبیعی است و برای عموم مردم آلرژی خاصی ایجاد نمی‌کند اما به‌خودی‌خود علائم خاصی بر روی پوست ایجاد می‌کند که چندان خوشایند نیست پس بهتر است از مصرف بی‌رویه آن خودداری کنید.
ازجمله علائمی که اسید سیتریک بر روی پوست می‌تواند ایجاد کند، سوزن سوزن شدن پوست، ایجاد خارش و قرمزی پوست است و همچنین باید از بوییدن مستقیم آن خودداری کرد زیرا ممکن است ناراحتی‌هایی در ناحیه انتهایی گلو مانند صرفه و سوزش ایجاد کند.
اسید سیتریک در گروه اسیدهای ضعیف قرار می‌گیرد بنابراین، علائم غیرقابل‌پیش‌بینی از خود نشان نخواهد داد البته اگر درست و به مقدار مناسب استفاده شود بنابراین بهتر است در روز زیاد با آن سروکار نداشته باشید و اگر از ماسک اسیدسیتریک استفاده می‌کنید، فقط یک نوبت در شبانه‌روز از آن استفاده کنید تا همان حساسیت‌های احتمالی را نیز روی پوستتان نشان ندهد.
موارد استفاده اسید سیتریک متفاوت است؛ بعضی از خانم‌ها از اسپری اسید سیتریک برای پاک‌سازی سطوح مختلف استفاده می‌کنند؛ مواد شوینده در بازار زیاد است اما اسپری‌های اسیدسیتریک از کم‌خطرترین مواد شوینده هستند که نسبت به سایر شوینده‌های شیمایی، ارزان‌قیمت‌تر هستند و پاک‌کنندگی بسیار بالایی دارند.
جمع‌بندی
اسید سیتریک، ماده‌ای ارزان‌قیمت، طبیعی و بی‌ضرر است که در کشور به‌راحتی قابل‌دسترس است بنابراین بهتر است اگر قصد استفاده از مواد آرایشی و بهداشتی را دارید، از موادی استفاده کنید که به‌جای مواد شیمیایی خطرناک، از اسیدسیتریک به عنوان نگهدارنده در آن‌ها استفاده شده باشد
تشخیص اینکه ماده‌ای حاوی اسیدسیتریک است یا خیر، کار سختی نیست فقط کافی است اطلاعات نوشته شده روی محصولی که خریداری کرده‌اید را بخوانید؛ اسیدسیتریک خشک با نام مونوهیدرات و اسیدسیتریک آبدار، با نام آنهیدروز در بازار عرضه می‌شوند که در لابه‌لای متن، می‌توانید کاربرد هرکدام از این دو نوع را بخوانید و با رعایت نکات گفته شده، از آن استفاده کنید؛ البته می‌توان با چشم نیز انواع خشک و آبدار آن را به‌راحتی از هم جدا کرد.
بهتر است از این اسید در غذاها بهره بگیرید و اگر به تأثیرات آن روی پوستتان احتیاج دارید، از ماسک‌ها استفاده کنید؛ شایان‌ذکر است که این اسید، فواید زیادی برای موی سر دارد و برای بهره‌مند شدن از این خواص، می‌توانید از شامپوهای حاوی اسیدسیتریک برای شست‌و‌شوی موهایتان استفاده کنید.