در این مطلب به بررسی تفاوت دکستروز و گلوکز پرداخته‌شده‌است. گلوکز و دکستروز هر دو نوعی کربوهیدرات هستند. کربوهیدرات‌ها به سه دسته مونوساکارید، دی‌ساکارید و پلی‌ساکارید تقسیم می‌شوند. گلوکز و دکستروز در دسته مونوساکاریدها که ساده‌ترین نوع کربوهیدرات‌ها هستند، جای می‌گیرند. در اثر تجزیه نشاسته که یک کربوهیدرات پیچیده است، مولکول‌های کوچک گلوکز و دکستروز به وجود می‌آیند. این مواد با افزایش سریع قند خون، از منابع تأمین انرژی در بدن به حساب می‌آیند.
دکستروز چیست؟
دکستروز نوعی ماده گیاهی است که از غلاتی همچون گندم و ذرت به دست می‌آید. این ترکیب که نوعی قند ساده و متعلق به گروه کربوهیدرات‌ها است، در غذاهای فراوری‌شده مصرف می‌شود. در فرایند تولید دکستروز، از آب برای تبدیل کربوهیدرات‌های پیچیده به مولکول‌های ساده و کوچک استفاده می‌شود. دکستروز به دو شکل خشک یا پودری و آبدار، در تولید مواد غذایی مختلف استفاده می‌شود.
تفاوت دکستروز و گلوکز در چیست؟
اگرچه دکستروز و گلوکز از یک خانواده هستند و در یک گروه غذایی جای می‌گیرند، اما تفاوت‌هایی با هم دارند. در این مطلب با تفاوت دکستروز و گلوکز آشنا می‌شویم.
تفاوت دکستروز و گلوکز در ساختار
گلوکز ساده‌ترین قند شناخته‌شده با فرمول شیمیایی C6H12O6 است. این ترکیب به راحتی در آب حل می‌شود و مزه شیرین ایجاد می‌کند. گلوکز در دو فرم D-گلوکز و L-گلوکز وجود دارد. این دو ایزومرهای فضایی گلوکز هستند که تصویر آینه‌ای هم محسوب می‌شوند. زمانی که گروه هیدروکسل کربن 5 در طرف راست مولکول قرار بگیرد، فرم D-گلوکز شکل می‌گیرد و در حالتی که هیدروکسل در سمت چپ مولکول باشد، در دسته L-گلوکز طبقه‌بندی می‌شود.
دکستروز همان D-گلوکز است که تفاوت آن با فرم دیگر، به خاطر تفاوت جایگاه هیدروکسل‌ها در ساختار شیمیایی آن‌ها است. با عبور یک تیغه نوری دارای دو قطب از محلول دکستروز، سطح قطبی آن به طرف راست خواهد چرخید. واژه دکستروز که از کلمه لاتین دکسترا به معنای راست گرفته شده به همین مفهوم اشاره دارد. بنابراين دکستروز نوعی گلوکز و نام رایجی است که برای D-گلوکزها به کار می‌رود.
تفاوت دکستروز و گلوکز در خواص و کاربرد
تاکنون متوجه شدیم که دکستروز با نام رسمی دکستروز مونوهیدرات یا دی-گلوکز، رایج‌ترین نوع گلوکز است. با وجود اینکه فرمول شیمیایی دکستروز و گلوکز یکسان است اما به دلیل تفاوت در نحوه جایگیری گروه‌های هیدروکسل در مولکول این مواد، خواص آن‌ها کمی با هم تفاوت دارد.
دکستروز تقریبا 20 درصد از قند معمولی شیرین‌تر است و با دارا بودن شاخص گلیسمی بالا، قند خون را به سرعت افزایش می‌دهد. قند دکستروز در فرایندهای متابولیکی زیادی فعالیت می‌کند.
گلوکز استخراج شده از ذرت، دکستروز نامیده می‌شود. از آنجا که دکستروز از ذرت گرفته می‌شود ممکن است در افرادی که نسبت به این گیاه آلرژی دارند، ایجاد حساسیت کند.
علاوه بر صنایع غذایی، در پزشکی نیز از دکستروز در ساخت محلول‌های داخل وریدی جهت افزایش قند خون استفاده می‌شود.
استفاده از دکستروز به عنوان شیرین‌کننده در غذاها و داروها با افزایش ماندگاری محصولات همراه است.
از قند دکستروز به عنوان مکمل غذایی در بدنسازی استفاده می‌شود. دکستروز به دلیل داشتن کالری زیاد و تجزیه آسان، در افزایش وزن و عضله‌سازی مؤثر است.
از دکستروز در زمینه‌های زیادی همچون تولید خوراک دام، محصولات آرایشی، لوازم مراقبتی پوست و مو و … استفاده می‌شود.