گریدهای مواد شیمیایی یکی از مهمترین مواردی است که هر فعال آزمایشگاهی و شیمیدانی باید در رابطه با آن اطلاعات کاملی را داشته باشد. تقریباً هر آزمایشگاهی از مواد شیمیایی به هر شکلی استفاده میکند. دانستن اینکه از کجا آنها را بخرید، چه گریدی را خریداری کنید و … میتواند گیج کننده باشد. در این قسمت میخواهیم به بررسی گریدهای مواد شیمیایی، چیستی و انواع آن بپردازیم.
گریدهای مواد شیمیایی چیست؟
امروزه غالب مواد شیمیایی که در آزمایشگاهها استفاده میشود، با گریدهایی برچسب گذاری شدهاند که میتواند بیانگر خلوص آن ماده باشد. استانداردهای مختلفی برای درجه بندی مورد استفاده قرار میگیرد، با این حال، سه استانداردی که بیشتر با آنها روبرو می شوید عبارتند از: ACS، گرید معرف و گرید آزمایشگاهی.
در واقع گریدها، فاکتورهایی هستند که میتواند کیفیت مواد شیمیایی شما را مشخص کند. در این خصوص لازم است توجه کنید که شما میتوانید گریدها را در کنار نام ماده و اطلاعات ثبت شده روی آن در بستهبندی محصول مشاهده نمایید. شما در آزمایشگاهها برای آزمایش و بررسی مواد مختلف، ممکن است به درجه خلوصها و گریدهای بالاتری نیاز داشته بشد.
اصطلاحات مختلفی توسط تولید کنندگان برای گریدهای مواد شیمیایی استفاده شود، اما به عنوان یک قاعده کلی، گریدهای ACS و معرف معمولاً خالصترین هستند و گرید آزمایشگاهی خالصتر است. از آنجایی گریدهای مواد شیمیایی ACS توسط یک استاندارد تجزیه و تحلیل خاص (استاندارد ایزو 9001=2008) پشتیبانی میشوند، اینها نسبت به درجههای پایینتر قیمت بیشتری دارند. مواد شیمیایی درجه آزمایشگاهی اغلب در آنالیزهای کم حساسیت و آزمایشگاههای آموزشی در سطح کیفیت متوسط استفاده میشود.
انواع گریدهای مواد شیمیایی
برای دستهبندی کامل مواد شیمیایی، گریدهای مواد شیمیایی در سطوح مختلفی تقسیم میشوند که در زیر به انواع آن میپردازیم.
گرید ACS
- نامهای جایگزین: انجمن شیمی آمریکا
- سطح خلوص: خلوص بسیار بالا، ACS به این معنی است که استانداردهای تعیین شده توسط انجمن شیمی آمریکا را برآورده میکند.
- کاربردها: از گردی های مواد شیمیایی ACS برای کاربردها و موارد مختلف آزمایشگاهی و تحلیلی میتوان استفاده کرد
گرید معرف یا Reagent (R/G)
- نامهای جایگزین: معرف تحلیلی یا Analytical Reagent (AR)، معرف تضمینی یا Guaranteed Reagent (GR)، UNIVAR، AnalaR، معرف برتر یا Premium Reagent (PR)
- سطح خلوص: خلوص بسیار بالا، مطابق با استانداردهای تعیین شده توسط انجمن شیمی آمریکا (ACS) یا فراتر از آن است. دستهای خاص از استانداردهای تجزیه و تحلیل آزمایشی که روی برچسب چاپ شده است.
- کاربردها: قابل استفاده در تمام زمینههای علمی که کیفیت آن حیاتی است، تجزیه و تحلیل کمی در محیطهای QA، آزمایشگاههای تحقیقاتی تولید استانداردهای اولیه (بافر، محلولهای حجمی)
گرید آزمایشگاهی یا Laboratory (L/G)
- نامهای جایگزین: معرف آزمایشگاهی یا Laboratory Reagent (LR)، UNILAB، Chemically Pure (CP)
- سطح خلوص: خلوص نسبتاً بالا، سطوح دقیق ناخالصی مشخص نیست. اغلب با استانداردهای BP، USP یا FG مطابقت دارد. همچنین باید بررسی شود که آیا برای استفاده در کاربردهای موردنظر مناسب است یا خیر. مشخصات محصول به طور کلی در دسترس است.
- کاربردها: برای آزمایشگاههای آموزشی و تعلیمی عالی است، برای مصارف غذایی، دارویی یا درمانی به اندازه کافی خالص نیست. اغلب برای کارهای آزمایشگاهی عمومی استفاده میشود که در آن معرف تحلیلی مورد نیاز نیست.
گرید فنی یا Technical
- نامهای جایگزین: گرید فنی (TG)، گرید تجاری
- سطح خلوص: این مورد از گریدهای مواد شیمیایی، حاوی ناخالصی است. مشخصات اولیه محصول معمولاً در دسترس است. گاهی اوقات با گواهینامه Food Grade مطابقت دارد.
- کاربردها: در برنامههای کاربردی درجه پایین و یا تستهای کیفی استفاده میشود. اغلب به صورت عمده برای کاربردهای صنعتی یا تجاری عرضه میشود.
گرید USP
الزامات فارماکوپیای در صنعت داروسازی ایالات متحده (USP)، سبب شد تا گرید خاصی برای آن در نظر گرفته شود که این ضروریات را برآورده کرده و یا از آن فراتر برود. این گرید برای مصارف غذایی، دارویی و … قابل قبول است. همچنین برای اکثر اهداف آزمایشگاهی استفاده میتوان از آن استفاده کرد اما استفاده از این گرید USP همیشه باید قبل از شروع بررسی شود تا اطمینان حاصل شود که درجه خلوص برای کاربرد مدنظر ما مناسب است.
گرید NF
یکی دیگر از انواع گریدهای مواد شیمیایی، گرید NF است که الزامات فرمول ملی آمریکا (NF) را برآورده میکند یا از آن فراتر میرود. گریدهای USP وNF به طور مشترک دارای کتابی برای استانداردهای دارویی عمومی مواد شیمیایی و بیولوژیکی، اشکال دارویی، آمادهسازیهای ترکیبی، مواد کمکی، دستگاههای پزشکی و مکملهای غذایی هستند.
Purified grade
گرید Purified که با عنوان گرید خالص یا عملی نیز نامیده میشود، هیچ استاندارد رسمی را برآورده نمیکند. به اندازه کافی خالص نیست که برای غذا، دارو یا استفاده دارویی از هر نوعی ارائه شود.
گریدهای دیگر
در ادامه معرفی گریدهای مواد شیمیایی، میتوان به برخی از این درجهبندیها اشاره کرد که برای کاربردهای خاصی هستند. دادههای بیشتر در بخش تولید کنندگان و توزیع کنندگان کلیدی در دسترس است.
- گریدهای HPLC – اغلب با درجه خلوص متفاوتی در دسترس هستند
- معرفهای Ultra Pure
- استانداردهای AAS/ICP
- معرفهای فوق خالص
- گرید زیست شناسی مولکولی
- استانداردهای مرجع برای تست USP، EP و BP
- گریدهای دارویی غذایی (BP، EP، FG)
توضیحاتی راجع به گرید های شیمیایی
گریدهای ACS، Reagent و USP-NF معمولاً معادل و قابل تعویض هستند، اما با این وجود، تناسب آن همیشه باید قبل از استفاده تأیید شود. این را میتوان با بررسی الزامات نظارتی قابل اجرا انجام داد.
گریدهای آزمایشگاهی، تصفیه شده و فنی کاربردهای خاص خود را دارند. به عنوان مثال، مواد شیمیایی گرید آزمایشگاهی، به دلیل هزینه کم و خلوص شیمیایی خوب، به طور گسترده در کاربردهای آموزشی، مانند آزمایشگاههای آموزشی در سطوح دبیرستان و کالج استفاده میشود. با این حال، مواد شیمیایی گرید آزمایشگاهی برای استفاده در آزمایشگاه کنترل کیفیت یک سازنده دارو یا تجهیزات پزشکی مناسب نیستند. مواد با گرید های شیمیایی ACS، USP یا معرف باید در این تنظیمات اعمال شوند؛ زیرا ناخالصیهای کمتری دارند که در نهایت میتواند بر بیمارانی که داروهای ساخته شده با آن مواد شیمیایی را مصرف میکنند، تأثیر بگذارد.
اهمیت گریدهای مواد شیمیایی چیست؟
در کنار آشنایی با انواع مختلف و نابرابر گرید های شیمیایی و خلوص مواد مختلف، درک اینکه این موارد چگونه میتوانند بر محصولات تأثیر بگذارند بسیار مهم است. استفاده از گرید خلوص پایینتر از آنچه برای ایجاد یک محصول مورد نظر نیاز است، میتواند یک اشتباه پرهزینه باشد. به طور مشابه، استفاده از درجه خلوص بالاتر در صورت عدم نیاز میتواند منجر به هزینه های غیر ضروری شود. برای جلوگیری از وقوع این مشکل، بررسیهای نظارتی را اضافه کنید و درک کامل از مؤلفههایی که فرآیند شما به آن نیاز دارد را بسیار مهم تلقی نمایید.