تفاوت بین اسید فسفریک خوراکی و صنعتی در چیست؟ اسید فسفریک (Phosphoric acid) یا همان فسفریک اسید از جمله اسیدهای معروف است که به علت کاربرد وسیعی که دارد جزو اسیدهای پرمصرف و مهم در جهان محسوب می شود. این اسید، تنها اسید معدنی است که هم در صنعت و هم به صورت خوراکی مورد استفاده قرار می گیرد و دارای انواعی است که عبارتند از:
- اسیدفسفریک خوراکی
- اسید فسفریک صنعتی
هر کدام از این نوع از اسیدها دارای خواص، ویژگیها و کاربردهای متفاوتی است که سبب این تقسیم بندی شده است. البته در این مقاله سعی داریم که شما را با تفاوت بین اسید فسفریک خوراکی و صنعتی آشنا کنیم.
تفاوت در خواص و ویژگی ها
اسید فسفریک ها یا ارتواسید فسفریک ها، اسیدهای ضعیف معدنی هستند و تنها اسید معدنی غیر آلی هستندکه در صنعت و مواد غذایی کاربرد دارند.این اسیدها که دارای دو نوع خوراکی و صنعتی هستند از نظر ویژگی های فیزیکی و شیمیایی دارای شباهت هایی هستند که در ادامه به آن می پردازیم.
خواص فیزیکی
عموما اسید فسفریک ها به صورت مایعی هستند که رنگ و بویی ندارند و به صورت مایع شفاف و متراکمی وجود دارند.
اما اسید های فسفریک های صنعتی سبز تیره رنگ اند و اسید فسفریک های خوراکی نیز مایعی غلیظ و بدون رنگ هستند که نیز دارای طعم و مزه ی تندی هستند.
خواص شیمیایی
- این اسیدها با بازها وارد واکنش می شوند و با جایگزینی اتم هیدروژن خود سبب تولید نمک می شوند.
- فرار بوده و قابلیت اشتعال ندارند.
- درصد انحلال پذیری بالایی در آب دارند.
- در اثر واکنش با فلزات ، اتم هیدروژن آنها آزاد می شود.
- بالا بودن درصد خلوص اسید فسفریک خوراکی نسبت به اسید فسفریک صنعتی
این ویژگی ها تنها برخی از خواص ظاهری و شیمیایی بودند که انواع اسید فسفریک ها دارند ولی تنها تفاوت عمده هر اسید فسفریک خوراکی و صنعتی در میزان درصد خلوص این دو اسید است. همان طور که می دانید در صنعت همه مواد به صورت خالص وجود ندارند وباید خالص سازی شوند، مقدار گرم ماده خالص در 100 گرم ماده ناخالص میزان درصد خلوص آن ماده را برای ما نشان می دهد که غلضت این مقدار از ماده در اسید فسفریک های خوراکی بالاتر از غلظت آن در نمونه صنعتی آن است. این غلظت در اسید فسفریک خوراکی 85 درصد و در اسید فسفریک صنعتی در حدود 54 درصد است.
این تفاوت در غلظت از مهم ترین تفاوت ها در انواع اسید فسفریک ها است.
- اسید فسفریک خوراکی خاصیت خورندگی بالایی دارد.
هر چه میزان درصد خلوص ماده ای بالا باشد میزان خورندگی آن بالا است.
تفاوت در کاربردها
اسید فسفریک های خوراکی و صنعتی به دلیل تفاوتهایی که در ویژگی های خود دارند (از جمله درصد خلوص) دارای کاربردهای متفاوتی هستند .
فسفریک اسیدهای صنعتی در محصولات کشاورزی کاربرد دارند. این اسیدها در واقع یکی از ترکیبات هم و موثر در تولید کودهای شیمیایی هستند. همان طور که می دانید کودهای شیمیایی برای حاصل خیزی زمین و تولید محصولات با کیفیت خوب به زمین های زراعی توسط کشاورزان داده می شود و با این حساب فسفریک اسیدها نقش به سزایی در تولید محصولات مرغوب دارند. از اسید فسفریک صنعتی در صنایع برای تولید پارچه ، مواد شوینده و ظروف نسوزی چون تفلون هم استفاده می شود.
و اما اسید فسفریک خوراکی که به عنوان طعم دهنده و نگه دارنده به محصولات غذایی افزوده می شود تا به عنوان یک چاشتی هم طعم دلپذیری به مواد غذایی بدهد و هم با موادی که دارد به ماندگاری و محافظت مواد از فساد کمک کند. این اسید با تنظیم کردن میزان اسیدیته مواد غذایی چون مربا، انواع ژله ها، پنیر، ادویه ،کنسروها ، روغن های گیاهی ،نوشابه گازدارو مکمل های خوراک دام مورد استفاده قرار می گیرد.
اسید فسفریک خوراکی به عنوان یک آنتی اکسیدان در حفظ کیفیت سبزیجات نیز مورد استفاده قرار می گیرد و همچنین محرک بسیار خوبی برای تهیه پنیر می باشد.
همچنین گرید خوراکی اسید فسفریک کابرد زیادی در پزشکی از جمله تولید و ساخت داروهای ضد تهوع که شامل سطوح بالای قند (فروکتوز و گلوکز) هستند ، دارد و افرادی که مبتلا به دیابت هستند حتما با نظر پزشک از آن استفاده کنند و استفاده خودسرانه ممنوع می باشد. علاوه بر این، اسید فسفریک خوراکی به عنوان یک کاتالیزور عمل می کند و از آن در سنتز و تولید آسپرین استفاده می شود.
تفاوت در تولید
اسید فسفریک به دو روش فرآیند مرطوب و فرآیند گرمایی به دست می آید. اسید فسفریک صنعتی از طریق فرآیند مرطوب تولید می شود که همان طور که گفتیم درجه خلوص پایین تری دارد ودر تولید انواع کود شیمیایی و سایر صنایع تجاری مورد استفاده قرار می گیرد و اما گرید خوراکی اسید فسفریک از طریق فرآیند گرمایی به وجود می آید که خلوص بسیار بالاتری دارد. از نظر ترکیبات شیمیایی نیز اسید فسفریک خوراکی با افزودن آب به P4O10 به دست می آید و اما فسفریک اسید صنعتی از ترکیب سنگ فسفات با اسید سولفوریک تولید می شود.
تفاوت در قیمت
قیمت اسید فسفریک خوراکی و صنعتی ارزان است ولی به صورت کلی اگر بخواهیم از نظر قیمت این دو اسید را مقایسه کنیم به دلیل اینکه نوع خوراکی فسفریک اسید دارای غلظت بیشتری است و درصد خلوص بیشتری دارد و به طبع مراحل خالص سازی آن هم هزینه بر بوده و قیمت بالاتری نسبت به نوع صنعتی آن که دارای درصد خلوص پایین تری است، دارد.
و اما چند نکته
- اسید فسفریک خوراکی حالت مایع دارد و دارای pH کمتر از ۱ است و حتما باید توسط متخصصین توزیع شود.
- اسید فسفریک خوراکی یک اسید خطرناک نیست و اگر به صورت صحیح استفاده شود کاملا ایمن است.
- از تماس چشمی و یا پوستی با این اسید خودداری کنید چون سبب تحریک پوست و سوختگی می شود.
- این اسید سرطان زا نیست ولی سبب تقویت عواملی می شود که سبب ایجاد سرطان می شود.