اسید فسفریک به دلیل کاربردهای فوقالعادهای که در صنایع مختلف دارد توجه زیادی را در حوزه عملیات پتروشیمی، تولیدات دارویی، صنایع غذایی، شویندهها، حشرهکشها و کودهای کشاورزی به خود جلب کرده است. بهطورکلی دو روش اساسی در استفاده تجاری برای تولید اسید فسفریک وجود دارد؛ فرآیندهای حرارتی و مرطوب. در این بخش از وبسایت زکیه تجارت قرار است در ارتباط با خالص سازی اسید فسفریک صحبت کنیم. تا پایان این مطلب همچنان با ما باشید.
فرآیندهای حرارتی یا مرطوب؟
بهطورکلی دو روش اساسی در استفاده تجاری برای تولید اسید فسفریک وجود دارد؛ فرآیندهای حرارتی و مرطوب. فرآیند حرارتی یک اسید خالص با مصرف انرژی زیاد تولید میکند، درحالیکه فرآیند مرطوب اقتصادی است و در همه جای دنیا انجام میشود. بااینوجود، اسید فسفریک تولیدشده از هر دو روش حاوی انواع ناخالصیها است که میتواند بر کمیت و کیفیت محصول تأثیر بگذارد؛ بنابراین برای حذف کارآمد و کاهش ناخالصیها به زیر سطوح نظارتی قابلقبول، نهتنها مطالعات مناسب، بلکه استفاده و توسعه تکنیکها و فنآوریهای مختلف جدید موردنیاز است. برای این منظور برخی از روشهای انتخابی رایج مانند استخراج، تبلور، تغلیظ، افزودن مواد افزودنی و غیره موردبررسی قرارگرفتهاند.
اهمیت خالص سازی اسید فسفریک
برای خالص سازی اسید فسفریک روشهای مختلفی به کار میرود. ما در این بخش از وبسایت زکیه تجارت به برخی از این روشها پرداختهایم. ازآنجاییکه اسید فسفریک یک اکسی اسید ضعیف است، نسبت به درجه خلوص آن، کاربردهای صنعتی مختلفی دارد؛ بنابراین درجه خلوص اسید فسفریک اهمیت زیادی دارد. این ماده حاوی ناخالصیهای زیادی ازجمله کلسیم، آهن، آلومینیوم، فلوئور، اورانیوم و … است که هرکدام باید با اجرای فرآیندهای کارآمد تصفیه شوند.
روشهای خالص سازی
روشی که برای خالص سازی اسید فسفریک معمولاً استفاده میشود، شامل لخته سازی، شفافسازی، رنگبری با زغال، رسوبگیری با سولفات، صاف کردنهای پیدرپی، استخراج حلال و مبادله یون برای تولید اسید فسفریک خالص است. حذف فلوئورید نیز با گرم کردن در شرایط ویژه در اتوکلاو، رسوب دادن به شکل فلوئورید کلسیم و روشهای گوناگون دیگر صورت میگیرد.
اولین مرحله خالص سازی، لخته سازی
جداسازی مواد جامد از اسید فسفریک خوراکی اولین مرحله برای خالص سازی است. 7 تا 15 درصد از وزن اسید فسفریک را معمولاً این مواد جامد تشکیل دادهاند. گرم کردن تا دمای معین و سپس خنک کردن و سانتریفیوژ کردن یکی از روشها است. دومین روش استفاده از روش برینش عمل شفافسازی است که با استفاده از مواد شفاف کننده مناسب انجام میگیرد. در روش جدیدتری نیز با افزودن آهک به اسید فسفریک، برای رسوب دادن یونهای سولفات و فلوئور و صاف کردن غشایی استفاده میشود و اسید بسیار شفاف به دست میآید.
استفاده از کربن فعال
طبق تحقیقات و مشاهدات از کربن فعال نیز برای شفافسازی و خالص سازی اسید فسفریک استفاده میشود. هر نوع کربن فعال موجود در بازار میتواند برای این روش مؤثر باشد. از کربن فعال قبل از استفاده بهعنوان شفاف ساز با یک اسید معدنی قوی مانند اسیدسولفوریک، اسید نیتریک یا اسیدکلریدریک استفاده میشود.
روش فیزیکوشیمیایی
برای حذف ناخالصیهای دیگر مانند آرسنیک، سرب، کادمیم فلوئور و سولفات از روشهای فیزیکوشیمیایی استفاده میشود؛ زیرا بعد از روشهای بالا هنوز هم برخی از ناخالصیهای گفتهشده در اسید فسفریک وجود دارند. در این روشهای فیزیکوشیمیایی با ایجاد شرایط فیزیکی ویژه ازنظر گرما، فشار و همچنین افزودن مواد شیمیایی ویژه میتوان خالص سازی اسید فسفریک را انجام داد.
حذف سرب و آرسنیک
با عبور گاز H2S بهطور مستقیم از درون محلول اسید یا اضافه کردن H2S میتوان سرب و آرسنیک را حذف کرد. این فرآیند موجب رسوب هر دو ماده یادشده خواهد شد. اسید استیک را نیز میتوان با تقطیر جدا کرد.
حذف فلوئور
در اسید فسفریک خوراکی میزان یون فلوئور باید بسیار اندک باشد. به همین دلیل است که حذف آن برای ما اهمیت زیادی دارد. با افزودن پودر سیلیس کلوئیدی به میزان 0.3 تا 1.2 درصد وزنی نسبت به اسید میتوان این حذف را انجام داد. لجن بهدستآمده تا نقطهجوش گرم و غلظت اسید با افزودن آب تا حدود 2 درصد ثابت نگهداشته میشود. بعد از نیم ساعت جوشاندن ملول صاف میگردد.
نتیجهگیری
همانطور که در این مطلب از وبسایت زکیه تجارت گفتیم متداولترین روش خالص سازی اسید فسفریک فرآیند مرطوب است که طی آن اسید فسفریک بسیار ناخالص بهدستآمده از سنگ معدن فسفات به اسید فسفریک خوراکی 85 درصد تبدیل میشود. روشهای یادشده به خالص سازی اسید فسفریک کمک میکنند و همچنین در آخر میتوان اضافه کرد که با افزودن مقدار بسیار کمی محلول Na2S باقی ناخالصیها کاهش مییابند.